Ορισμοί – Έννοιες & Πηγές

Οι εκφράσεις “θεραπεία με βότανα” ή “θεραπευτικές ιδιότητες των φαρμακευτικών φυτών” αναφέρονται στη χρήση βοτάνων και φυτικών προϊόντων ως μέσο θεραπείας για διάφορα προβλήματα υγείας. Αυτή η πρακτική γνωστή ως φυτοθεραπεία ή βοτανοθεραπεία αποτελεί μια παραδοσιακή μέθοδο θεραπείας που χρησιμοποιείται σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Ορισμένα βότανα έχουν γνωστές ιδιότητες που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την υγεία. Για παράδειγμα, μερικά βότανα χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του κρυολογήματος, την αντιμετώπιση της αϋπνίας, την ανακούφιση από τον πονοκέφαλο, τη χαλάρωση του στομάχου και άλλες χρήσεις.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η χρήση βοτάνων για θεραπευτικούς σκοπούς απαιτεί προσοχή και πρέπει να γίνεται με τη συμβουλή ενός ειδικού στη Βοτανοθεραπεία σε συνδυασμό ενός εξειδικευμένου Ιατρού. Ορισμένα “βότανα” μπορεί να αλληλεπιδρούν με “φαρμακευτικές ουσίες” ή να προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, ειδικά αν λαμβάνονται σε υψηλές δόσεις.

Συνεπώς, πριν χρησιμοποιήσετε βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς, συνιστάται να συμβουλευτείτε έναν ειδικό στον τομέα της Βοτανοθεραπείας και έναν Ιατρό, ιδιαίτερα εάν έχετε υφιστάμενα προβλήματα υγείας ή λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή.

Οι πληροφορίες που παρέχονται στην ιστοσελίδα www.wildremedyherbs.com, προέρχονται από τον βοτανολόγο Γιώργο Έλληνα και το βιβλίο του με τίτλο “Το Μικρό Βιβλίο Βοτανολογίας (2019)”. Επιπλέον, επιστημονικές πληροφορίες παράγονται από τη Δόκτωρ Κυριακή Ζανέττου Παντελή μέσα από το έργο με τίτλο “Η Θεραπευτική Δυνατότητα των Φαρμακευτικών Φυτών της Κύπρου (2022)”.

Συνολικά όλες αυτές οι πηγές αποτελούν βάση των παρεχόμενων πληροφοριών με βιβλιογραφία:

• Meikle, R.D. (1977). Flora of Cyprus. Royal Botanic Gardens Kew.
• Τάκης Χ. Τσιντίδης, “Τα ενδημικά φυτά της Κύπρου.” (1955). Τράπεζα Κύπρου και Παγκύπρια Ένωση Δασολόγων. Κύπρος. Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου
• Andellas, V., Papachristoforou, T., & Christodoulou, P. (1993). The Endemics.
• Σφήκας, Γεώργιος. (1993). Τα αγριολούλουδα της Κύπρου. Efstathiadis Group
• Πανάρετος, Α. (1981). Η χλωρίδα του τόπου μας.
• Μητροφάνης, Ιερομόναχος. (1924). Ιατρoσοφικό Μαχαίρα.
• Γενναδίου, Π. (1957). Φυτολογικό Λεξικό. Δαμιανός
• Georgiades, C. (1985/1987). Flowers of Cyprus.
• Πανάρετος, Α. (1977). Λαογραφικά της Κύπρου, Ανάλεκτα.
• Κάτσος, Α. (1993). Σύμβουλος Ομορφιάς και Υγείας με Βότανα.
• Γιώργος Έλληνας. (2019). Το Μικρό Βιβλίο Βοτανολογιας, Εκδότης Ιδιωτική
• Ζανέττου Παντελή, Κ. (1998). Τα Φαρμακευτικά Φυτά της Κύπρου.
• Ζανέττου Παντελή, Κ. (2000). Η Θεραπευτική Δυνατότητα των Φαρμακευτικών Φυτών της Κύπρου.
• Ζανέττου Παντελή, Κ. (2022). Η Θεραπευτική Δυνατότητα των Φαρμακευτικών Φυτών της Κύπρου. Επανέκδοση
• Φωκάς, Γ. (1979). Μαθήματα Φαρμακογνωσίας.
• Λουβαρά, Ι. (1978). 230 Βότανα.
• Ζαχαροπούλου, Ι. Μ. (1972). Σύγχρονη Πλήρης Θεραπευτική με τα Βότανα. Ψύχαλος
• Μπαζαίος, Κ. (1982). 100 Βότανα, 1000 Θεραπείες.
• Θανάσης, ΕΜ.Σ. (1978). Τα Φαρμακευτικά Βότανα της Ελλάδος.
• Καρκική, Ι.Θ. (1986). Ελληνική Μυθολογία. Εκδοτική Αθηνών.
• “Herbs” Μετάφραση (1983).
• “Επανάσταση κατά της κυτταρίτιδας” (1994). Μετάφραση, “Revolution Against Cellulite.”
• “Ο Διαβήτης Σήμερα” (1990). Éditions de l’Union des Diabétiques. Γαλλική Ένωση Διαβητικών.
• “Η Φύση Θεραπεύει” (1993). Μετάφραση, Gaston Durville. “Βασδέκης”
• “Πλήρης Οδηγός Θερμίδων” (1982).Μετάφραση, R.N. Turner. Κονιδάρης
• Fraser, J.L. (1981). The Medicine Men. Arrow
• “Η Δίαιτα του Παράγοντα (1992).Μετάφραση, T. Martin Katahn PhD..
• Katahn, M. (1991). Μετάφραση, Ένα Γεύμα Κάθε Φορά.
• Clements, H. (1978). Μετάφραση, Πονοκέφαλοι – Ημικρανίες.
• Ann Bonae & Daphne Mac Carthly (1987). Μετάφραση, “Τα Βότανα – Καλλιέργεια – Χρησιμοποιήσει” Κουτσουμπός
• Rasani, L. (1987). Μετάφραση, Φυσικά Καλλυντικά.
• Staneva, D. (1982). Билки във всеки дом.( Bilki vuv vseki dom) Медицина и физкултура
• Kitanov, B. (1987). Разпознаване и събиране на билки.( Rasposnavane i subinane na bilki)
• Treben, M. (1991). La Santé à la Pharmacie du Bon Dieu.
• Guillot, R. (1957). Plantes Médicinales de la France.
• Twitchell, P. (1971). Herbs: The Magic Healer.
• Mervyn, L. (1989). Πλήρης Οδηγός για Βιταμίνες και Μεταλλικές Ουσίες. Βασδέκης
• Brickell, C. (1995). Gardeners’ Encyclopedia of Plants and Flowers. Dorling Kindersley
• Ball, V. (1997). Ball Red Book, 16th Edition. Publisher: Ball Publishing
• Woodward, P. (1996). Australian Herbal. Publisher: Hyland House Publishing Pty Ltd
• Cokolov, A. and Zamotaev, V. (1988). Справочник по лекарственни растения.(spravochnik po lekarstveni pastenia)
• Pavlov, A. (1998). Энциклопедия лекарственных растений.( encyclopedia lekarstvenich pastenii)
• Poletti, A., Schilcher, H., and Müller, J. (1990). Heilkräftige Pflanzen.
• Christopher, J. (1998). Herbal Home Health Care.
• Vogel, A. (1996). The Nature Doctor.
• Παυλάκος, Ι. Η Ιστορία του Γυμνασίου Λαυριώτου 1854 με 300 Πραγματικάς Συνταγάς του.
• Κοστούλα, Δ. Δ. (1991). Γεωπονικόν. Εκδοτικός Οίκος: Τήνος.
• Χειρόγραφα από Λαϊκούς Θεραπευτές.
• Προφορικές Γνώσεις Λαϊκής Ιατρικής
• Πρακτική Εφαρμογή Συνταγών Λαϊκής Ιατρικής
• Βιβλία Αρωματοθεραπείας
• Σταυρίδου, Κ., Σαββίδης, Α.Μ., Ιωαννίδου, Σ., Στυλιανού, Α., και Ζουμίδης, Χ. 2023. Παραδοσιακές Χρήσεις Αρωματικών και
Φαρμακευτικών Φυτών στις Ορεινές Περιοχές Τροόδους. Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, Λευκωσία, Κύπρος.
ISBN: 978-9925-1-6010-5 & 978-9925-1-6011-2.

Στις περιγραφές των προϊόντων μας, χρησιμοποιούμε ειδική ορολογία που αντλείται από την παραπάνω βιβλιογραφία έρευνας. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι αυτοί οι “Ορισμοί και οι Έννοιες” αναφέρονται επίσης στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Γεωργίας και του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών. Αυτό συμβαίνει διότι αντιπροσωπεύουν τις λαϊκές δημοφιλείς εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στη Φυτοθεραπεία, Βοτανολογία και Αρωματοθεραπεία.

Επίσημα εντοπίζετε πως οι συγκεκριμένη ορολογία γίνετε αποδέκτη από τη Διεθνές Κοινότητα.

* Αυτή η παρένθεση γίνεται για να αποφύγουμε τυχόν παρερμηνείες και να παρέχουμε πιο ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες.

Ορισμοί – Έννοιες

Φαρμακευτική χρήση:

Ορίζεται η χρήση των φυτών για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και τις φαρμακολογικές τους επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό (Namdeo, 2018).
Οι φαρμακευτικές χρήσεις ταξινομήθηκαν περαιτέρω με βάση το διεθνές σύστημα ταξινόμησης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (International Classification of Primary Care – 2nd Edition; ICPC-2), το οποίο είναι αποδεκτό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Μαγειρική χρήση:
Ορίζεται ως η χρήση φυτών σε τρόφιμα και ποτά για ανθρώπινη κατανάλωση. Οι μαγειρικές χρήσεις ταξινομήθηκαν περαιτέρω ως εξής: γλυκά–επιδόρπια, συντήρηση τροφίμων, ζεστά ροφήματα (π.χ. τσάι), αλκοολούχα ποτά, κρύα ποτά, νωπά τρόφιμα (όπως νωπά φρούτα χωρίς καμία επεξεργασία), αποξηραμένα φρούτα, βότανα και μπαχαρικά (δηλαδή αρωματικό φυτικό υλικό σε μικρές ποσότητες για τον αρωματισμό τροφίμων), τουρσί (διαδικασία διατήρησης ή ζύμωσης σε ξίδι ή/και άλμη), συστατικό μαγειρευτού φαγητού (σε σημαντικές ποσότητες, όπως κρεμμύδι στο στιφάδο, τρεμίθκια στην τρεμιθόπιττα*), συστατικό νωπού φαγητού (σε σημαντικές ποσότητες, όπως σαλάτες), καρυκεύματα/άλλα (π.χ. ξίδι, χυμός, λάδι), κάπνισμα τροφίμων (τρόπος συντήρησης των τροφίμων όπου το φυτικό υλικό δεν περιέχεται ως συστατικό).

Καλλυντική χρήση:
Ορίζεται ως η χρήση φυτικών μερών, στην αρχική τους μορφή ή μεταποιημένα, σε άμεση επαφή με τα διάφορα εξωτερικά μέρη του ανθρώπινου σώματος (επιδερμίδα, μαλλιά, νύχια, χείλη και εξωτερικά γεννητικά όργανα) ή με τα δόντια και τους βλεννογόνους της στοματικής κοιλότητας, με σκοπό τον καθαρισμό, τον αρωματισμό, την αλλαγή της εμφάνισής τους ή/και τη διόρθωση των σωματικών οσμών ή/και την προστασία ή διατήρησή τους σε καλή κατάσταση (Gagliardi & Dorato, 2007).

Φροντίδα ζώων:
Ορίζεται ως η χρήση φυτών στη διατροφή των ζώων για συγκεκριμένες ανάγκες (π.χ. αύξηση ή αρωματισμός του παραγόμενου γάλακτος), καθώς και σε κτηνιατρικές πρακτικές. Σε αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται και τα μελισσοτροφικά φυτά.

Θρησκευτικές παραδόσεις:
Ορίζεται ως η χρήση φυτών σε θρησκευτικές παραδόσεις (π.χ. αγιασμός). Οι θρησκευτικές παραδόσεις είναι σχηματισμοί πεποιθήσεων, πρακτικών και θεσμών που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν έναν κοινό τύπο θρησκευτικότητας (Sherkat, 2015).

Κατασκευή–Επεξεργασία:
Ορίζεται ως η χρήση των φυτών για την κατασκευή ή την επεξεργασία υλικών. Συγκεκριμένα, ως κατασκευή ορίζεται η δημιουργία νέων προϊόντων από πρώτες ύλες (π.χ. καλάθια, σκούπες, πήλινα βάζα, παιχνίδια), ενώ η επεξεργασία (ή μεταποίηση) ορίζεται ως η εργασία για μετατροπή μιας πρώτης ύλης (ενός πρωτογενούς προϊόντος) σε άλλες μορφές προϊόντων (π.χ. βαφή, βυρσοδεψία).

Οικιακή χρήση:
Ορίζεται ως η χρήση φυτών σε εργασίες φροντίδας και διατήρησης που πραγματοποιούνται στα νοικοκυριά (π.χ. στο πλύσιμο, ως προσάναμμα/καυσόξυλα, αρωματικά για ντουλάπες).

Εμπόριο:
Η κατηγορία χρήσης ορίζεται ως η χρήση των ΑΦΦ για εμπορικούς σκοπούς (εγχώριους ή εξαγωγικούς).

Απωθητικό ζώων:
Η κατηγορία ορίζεται ως η χρήση φυτών ή φυτικού υλικού για την απώθηση ανεπιθύμητων ζώων, π.χ. φιδιών, τρωκτικών και ανθρωπίνων παρασίτων.

Ψάρεμα–κυνήγι:
Ορίζεται ως η χρήση φυτών ή φυτικού υλικού για σκοπούς ψαρέματος ή κυνηγιού. Περιλαμβάνει, επίσης, και γνώσεις που προέρχονται από την κυνηγετική εμπειρία των κατοίκων (π.χ. πτηνά που τρέφονται με συγκεκριμένα φυτά).

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΑ ΣΤΑΥΡΊΔΟΥ(1), ΑΝΔΡΈΑΣ Μ. ΣΑΒΒΊΔΗΣ(1), ΣΩΤΗΡΟΎΛΑ ΙΩΑΝΝΊΔΟΥ(1),ΑΝΔΡΈΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΎ(1), ΧΡΊΣΤΟΣ ΖΟΥΜΊΔΗΣ(2)

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΙΣ ΟΡΕΙΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΡΟΟΔΟΥΣ

(1) ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΏΝ ΕΡΕΥΝΏΝ | (2) ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ ΚΎΠΡΟΥ 2023.

Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, Λευκωσία, Κύπρος.

Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος

Το Έργο 3PRO-TROOODOS (INTEGRATED/0609/061) συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής
Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, και συντονίστηκε από το
Ινστιτούτο Κύπρου.

ISBN: 978-9925-1-6010-5 & 978-9925-1-6011-2.

* Σας προτείνουμε ένθερμα αυτό το εξαιρετικό έργο, κατάλληλο για όλους τους φίλους των βοτάνων, αλλά και για κάθε Κύπριο πολίτη. Διαπνέεται από μια μοναδική ομορφιά και βάθος, προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις για τον κόσμο των φυτών στην Κύπρο.