Το δενδρολίβανο το φαρμακευτικό, το κοινό ροζµαρί ή λασµαρί, γνωστό ακόµη και σαν λιβανωτής και δεντρί ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών.

Είναι θάμνος αειθαλής, αρωματικός που φθάνει τα δύο µέτρα ύψος. Έχει φύλλα άμισχα, µακρόστενα, χνουδωτά στην κάτω επιφάνεια.

Τα άνθη του είναι λιλά, ρόζ, αρωματικά και βρίσκονται σε ακραία µπουκέτα. Ο καρπός του είναι μικρό καρύδι.

Ανθίζει από το Μάρτη µέχρι το Γενάρη και καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό και σαν καρύκευμα. Το συναντούμε και αυτοφυές σε πετρώδη εδάφη και σε αμμόλοφους στην περιοχή της Καρπασίας.

Ανήκει στην κατηγορία των παραδοσιακών αρωματικών φυτών που συναντούσαμε παλιά, στον κήπο κάθε αγροτικού σπιτιού, ενώ σήµερα όλο και πιο αραιά το συναντούμε σε κήπους.

Το βρίσκουμε να διακοσμεί τα διαχωριστικά σε υπεραστικούς δρόμους µαζί µε άλλα παραδοσιακά φυτά του τόπου µας.

Το δενδρολίβανο είναι η λιβανωτίς, που αναφέρει στα βιβλία του ο Διοσκουρίδης. Οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν «Ροζέουµ Μαρίνους» από την προτίμηση του να φυτρώνει κοντά στην θάλασσα, ονομασία που καθιερώθηκε.

Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν στις θρησκευτικές τους ιεροτελεστίες. Από την Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε ότι το ροζµαρί είχε άσπρα άνθη, όµως αυτά έγιναν μπλε, όταν κατά τη διαφυγή τής Άγιας οικογένειας στην Αίγυπτο, η Παναγία άπλωσε το μανδύα της πάνω στο θάμνο.

Ο Χριστιανισμός το χρησιμοποιεί σαν αγιωτικό την ηµέρα της Σταυροπροσκύνησης.

Πολλοί αρχαίοι λαοί το χρησιμοποιούσαν σαν θυμίαμα που το έκαιαν προσφορά στους θεούς τους.

Μια συνήθεια παρόμοια είναι και η χρήση του για ξεμάτιασμα, που τη βρίσκουμε στη λαϊκή παράδοση πολλών λαών. Η Οφήλια προσφέροντας άνθη στον Αμλετ του λέει: «Υπάρχει ροζµαρί, είναι για να θυµάσαι.

Πολλοί μεσογειακοί λαοί από την αρχαιότητα µέχρι σήμερα το έχουν συνδέσει µε το θάνατο. Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν σύμβολο αναμνήσεων, οι Ρωμαίοι έβαζαν στο χέρι των νεκρών ένα κλαδί δενδρολίβανο, ενώ σε πολλές χώρες, στους τάφους των νεκρών τους φυτεύουν δενδρολίβανο.

Είναι γι’ αυτό που η μυρωδιά του δενδρολίβανου έχει ταυτιστεί µε τον θάνατο, πράγμα που εξηγεί την απόρριψη του από πολλούς και τον παραμερισμό του σαν ωφέλιμο φυτό.

Γνωστές ήταν και οι ωφέλιμες ιδιότητες του από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες μαθητές συνήθιζαν να μελετούν στεφανωμένοι µε κλαδιά δενδρολίβανου, κάτι που βρίσκει την εξήγηση του σήμερα, που µετά από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι το δενδρολίβανο προκαλεί υπεραιμία που εξ υπακούει τόνωση στην µνήµη.

Οι μουσουλμάνοι χρησιμοποιούσαν την σκόνη από δενδρολίβανο για να σταματήσουν την αιμορραγία και να επουλώσουν την πληγή κατά την περιτομή των αγοριών.

Κατά το Μεσαίωνα το χρησιμοποιούσαν για τις αντισηπτικές του ιδιότητες, καίοντας το στα δωμάτια των αρρώστων και σε νοσοκομεία.

Η ειρωνεία ήταν ότι, όταν µετά από πολλά χρόνια χρήσης τους για το σκοπό αυτό το απαγόρευσαν, την ίδια ώρα αναγνωρίζονταν οι αντισηπτικές του ιδιότητες από τους τότε επιστήμονες.

Οι ανατολίτες το χρησιμοποιούσαν για να αρωματίζουν το ναργιλέ τους.

Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τις ανθισµένες κορυφές του για να αρωματίσουν το µέλι τους, δούλευαν το µέλι µε τις ανθισµένες κορυφές του και έκαναν το «ανθόξανθο μέλι». Το χρησιμοποιούσαν επίσης για να παρασκευάζουν διάφορα καλλυντικά.

Στον τόπο µας οι νοικοκυρές το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή του «σαβόρου», µιας παχύρευστης σάλτσας µε την οποία περιέχυναν το τηγανισµένο ψάρι, για να το διατηρήσουν, αλλά συνάµα για να έχουν πρόχειρο ένα γευστικό μεζέ.

Το ροζµαρί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συνδεδεμένο µε το ελιξίριο της νεότητας γνωστό σαν «το νερό της βασίλισσας «της Ουγγαρίας».

Η ιστορία αναφέρει ότι η 72 χρόνη βασίλισσα της Ουγγαρίας Δόνα Ιζαμπέλλα, που ήταν ανάπηρη, γιατί υπόφερε από ποδάγρα, αφού χρησιμοποίησε µια συνταγή, πού της έδωσε κάποιος καλόγηρος, για ένα χρόνο, βρήκε την υγεία της και την ομορφιά της σε τέτοιο σημείο που ο βασιλιάς της Πολωνίας το 1370 την ερωτεύτηκε και τη ζήτησε σε γάμο.

Περιέχουν αιθέριο λάδι µέχρι και 12%, µε κύρια συστατικά την κινεόλη, βορνεόλη, καµφορά, πινένιο, καμφένιο και άλλους εστέρες, ταννίνη, το ροζµαρινικό οξύ, ένα αλκαλοειδές, τη ροζµαρικίνη, πικρές ουσίες, σαπωνίνη, πηκτίνη, φλαβονοειδή και άλλα οργανικά οξέα.

Το δενδρολίβανο αυξάνει την πίεση και εξαλείφει τα συμπτώματα της ατονίας που τη συνοδεύουν.

Συνάμα τονώνει το κεντρικό νευρικό σύστημα, βοηθά σε νευρικούς πονοκεφάλους, ζαλάδες, ημικρανίες και σε καταστάσεις λιποθυμίας.

Είναι καρδιοτονωτικό, διευρύνει τα αγγεία και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, τονώνει την ροή του αίματος στον εγκέφαλο µε αποτέλεσμα να τονώνει τη μνήμη.

Ρυθμίζει ακόμη και τη λειτουργία των επινεφριδίων.

Την ιδιότητα του να τονώνει τη μνήμη την οφείλει και στην κινεόλη που περιέχει και η οποία αδρανοποιεί τα ένζυμα που καταστρέφουν τα κύτταρα µνήµης.

Έχει έντονες αντισηπτικές ιδιότητες, που ήταν γνωστές και χρησιμοποιούνταν από τα παλιά χρόνια.

Έχει τονωτικές ιδιότητες γιατί επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και χρησιμοποιείται σε προσωρινή βλάβη των νεύρων, όπως παράλυση, μείωση της όρασης, της όσφρησης και σε προβλήματα ομιλίας

Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τις αντισηπτικές και τονωτικές του Ιδιότητες σε άφθες, πληγές, σπυριά, στραμπουλήγματα, αιματώματα, μώλωπες, έκζεμα, ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, ισχιαλγίες, για γενική τόνωση και ξεκούραση, σε πέσιμο μαλλιών και σαν χρηστικό των μαλλιών.

Για όλες αυτές του τις ιδιότητες χρησιμοποιείται µε πάρα πολλούς τρόπους, ανάλογα µε την περίπτωση που θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε.

Με μασάζ μπορεί να βοηθήσει στην κατά πλάκα σκλήρυνση, αλλά ανακουφιστικά όχι θεραπευτικά. Το ίδιο βοηθά σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους και χαλαρωτικά σε αθλητές.

Χρησιμοποιείται για την περιποίηση του προσώπου, γιατί ανανεώνει τα κύτταρα της επιδερμίδας και με λούσιμο ἡ μασάζ στα μαλλιά, τα τονώνει και σταματά την τριχόπτωση, ενώ συνάμα χρωματίζει τα σκούρα μαλλιά.

Για όλες αυτές του τις χρησιμότητες το αιθέριο λάδι του δενδρολίβανου, πρώτα διαλύεται σε λίγο λιπαρό λάδι που µπορεί να είναι το ελαιόλαδο, καρυδέλαιο και άλλα φυτικά λάδια ή σε λίγο οινόπνευμα και µετά το χρησιμοποιούμε προσθέτοντας το στο νερό.

*Το αιθέριο λάδι του καλά είναι να αποφεύγεται να χρησιμοποιείται από άτομα µε ψηλή πίεση και από εγκύους.

*Είναι εμμηναγωγό και βοηθά σε καθυστερήσεις περιόδου, αλλά συστήνεται να αποφεύγεται από τις εγκύους, γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή του εμβρύου.

Καλά είναι να αποφεύγεται να χρησιμοποιείται από άτομα µε ψηλή πίεση.

Με εισπνοές του τονώνει τη μνήμη, *σε μικρή δόση βοηθά σε επιληπτικές κρίσεις, αλλά σε πολύ μεγάλη ποσότητα προκαλεί επιληπτικά συμπτώματα.

Tα αιθέρια έλαια μας δεν πρέπει να καταναλώνονται από το στόμα. Επειδή τα αιθέρια έλαια μας είναι 100 % αγνά, φυσικά και ισχυρά, θα πρέπει να αραιωθούν με λάδι φορέα πριν τα εφαρμόσουμε απευθείας στο δέρμα. Πρέπει να φυλάσσονται ασφαλείς και μακριά από παιδιά.

Η μεγαλύτερη προφύλαξη είναι να κάνετε ένα τεστ αλλεργίας στον εαυτό σας πριν χρησιμοποιήσετε ένα αιθέριο έλαιο, απλώνοντας μια σταγόνα από ένα μείγμα 1 % του αιθέριου ελαίου σε λάδι μεταφοράς, στο χέρι για 48 ώρες.

Αποφύγετε την εφαρμογή οποιουδήποτε αιθέριου ελαίου στα μάτια καθώς είναι μια ευαίσθητη περιοχή, είτε είναι αραιωμένο σε λάδι φορέα, είτε χρησιμοποιείται μόνο του.

Τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών είναι φωτοευαίσθητα και μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα, επομένως περιμένετε έξι ώρες μετά τη χρήση τους  πριν βγείτε έξω στο φως και ακτίνες του ήλιου.

Πολλές χημικές ουσίες που περιέχονται στο νερό της βρύσης εξατμίζονται σε πολύ χαμηλότερη θερμοκρασία από  ότι το αιθέριο λάδι. Όταν παίρνετε ένα ζεστό ντους αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να στραφούν σε αέρια μορφή και εύκολα εισπνέονται. Μία τέτοια χημική ουσία είναι το χλώριο. Όταν εξατμίζεται μαζί με άλλες χημικές ουσίες που περιέχονται στο νερό, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε χλωροφόρμιο. Όταν εισπνέεται, μαζί με τον ατμό από το ντους, τα αέρια αυτά μπορούν να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Εκείνοι που είναι ευαίσθητοι, μπορούν να αγοράσουν ειδικά φίλτρα που εφαρμόζουν στο ντους, έτσι ώστε να μειώσει την ποσότητα των χημικών ουσιών.

Σημείωση:

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε αυστηρά απαραίτητη η συμβουλή ειδικού, πριν από την χρήση οποιουδήποτε αιθέριου λαδιού και για οποιονδήποτε λόγο.

Επίσης συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.