Η µένθα η υδρόφιλη γνωστή και σαν βασιλοκόδιοσμος, γλυφώνι και φλισκούνι, η µένθα η µακρόφυλλη γνωστή σαν ποταμοίτανος και αγριόδιοσµος, η µένθα η πουλέγιος γνωστή σαν πριντζόλλος και η µένθα η πράσινη, ο κοινός δυόσμος, ανήκουν στην οικογένεια των Χειλανθών.

Τα τρία πρώτα είδη αντιπροσωπεύουν µε δύο λέξεις τον άγριο διόσµο, που φυτρώνει συνήθως κατά µήκος των ποταμών και σε µέρη που έχει νερό.

Έχουν µια έντονη μυρωδιά µέντας και είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσεις πριν την ανθοφορία τους, γιατί έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Ειδικά η πουλέγιος και η µακρόφυλλη.

Η µένθα η πράσινη, ο κοινός δυόσμος, είναι κατ’ εξοχήν καλλιεργήσιμο φυτό, παρ’ όλο που το βρίσκουμε και αυτοφυές. Ξεχωρίζει από τα άλλα είδη γιατί δεν έχει την χαρακτηριστική μυρωδιά της µέντας.

Γενικά όλα τα είδη έχουν ωοειδή μέχρι μακρόστενα, οξύκορφα, οδοντωτά, μυρωδάτα φύλλα, µε μικρό μίσχο ή χωρίς μίσχο. Είναι φυτά που εύκολα διασταυρώνονται γι’ αυτό και δύσκολα προσδιορίζονται, όσο αφορά το είδος τους, πριν την ανθοφορία.

Είναι φυτά κοσμοπολίτικα, πιστεύεται ότι έχουν σαν πατρίδα τους την Ασία, απ’ όπου και μεταφέρθηκαν από τα πανάρχαια χρόνια σε άλλες χώρες.

Από την Ελληνική μυθολογία, βλέπουμε ότι η Μένθα ή Μίνθη φέρεται να ήταν παλλακίδα του Πλούτωνα, ο οποίος, για να γλυτώσει από τη ζήλια της Περσεφόνης, τη μεταμόρφωσε σε φυτό.

Ο Πλίνιος και ο Ιπποκράτης την αναφέρουν σαν βότανο αλλά και σαν αρωματικό φυτό. Αναφέρεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν τα τραπέζια τους µε αγριόδιοσµο και µετά κάθονταν για φαγητό.

Από το 6ο μ.χ. αιώνα τη βρίσκουμε σαν συστατικό στις κρέμες που χρησιμοποιούσαν για να καθαρίζουν τα δόντια και να αρωματίζουν το στόμα τους.

Οι Άραβες την εκτιμούσαν σαν αφροδισιακή, μέχρι σήμερα πίνουν τσάι αγριόδιοσµου για να αυξήσουν τη σεξουαλική τους ικανότητα.

Στην Ευρώπη χρησιμοποιούταν πλατιά, το αιθέριο λάδι της, στη φαρμακοποιία, ποτοποιία και ζαχαροπλαστική, για να βελτιώσουν τη γεύση, το άρωμα και να ενισχύουν τις Ιδιότητες των διαφόρων προϊόντων, όπως φάρμακα, σιρόπια, οδοντόπαστες, παστίλιες για το βήχα, μαστίχα, καραμέλες, ζαχαρωτά, λικέρ κ.α.

Σίγουρα αυτό γινόταν έως πριν μερικά χρόνια, γιατί σήμερα είναι γεγονός ότι ολοένα και περισσότερο αντικαθίσταται από το συνθετικό Μεντόλ.

Περιέχουν μέχρι και 3% αιθέριο λάδι και η ποσότητα αυτή, καθώς και η ποιότητά του, κυμαίνεται ανάλογα µε την ποικιλία του φυτού, τόπο και τρόπο καλλιέργειας του.

Βασικά το αιθέριο λάδι αποτελείται από τη µεντόλη, τι µεντόνη, που δίδει την ευχάριστη μυρωδιά στο αιθέριο λάδι και την ιασµόνη, που προσδιορίζει την ποιότητα του λαδιού. Στα φύλλα συναντούμε επίσης ταννίνες, πικρές ουσίες, φλαβονοειδή γλυκοσίδια, οργανικά οξέα και άλατα.

Έχουν σπασμολυτικές, αντιφλεγµονικές, τονωτικές, απολυμαντικές και διεγερτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις αναισθησίας των ευαίσθητων νευρικών απολήξεων, όπως τη διέγερση των ευαίσθητων προς το ψύχος νεύρων.

Σαν νευροτονωτικά συστήνονται σε περιπτώσεις νευρικής υπερευαισθησίας, όπως ημικρανίες, πονοκεφάλους και σε σεξουαλική υπερδιέγερση ή υποτονικότητα.

Είναι γνωστό ότι ο δυόσμος κατευνάζει τη σεξουαλική διάθεση, ενώ για τόνωση της σεξουαλικής διάθεσης βοηθά ο αγριόδιοσµος.

Τέλος συστήνονται σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους και γενικά σε πόνους.

Σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε µαστίτιδες, σε πόνους δοντιών, δερματικές πληγές, µώλωπες και µε εισπνοές των ατμών τους σε βρογχικά και πονεµένα λαιµά.

Η µένθα η πουλέγιος ή πριντζόλλος είναι ίσως ένα από τα είδη του αγριόδιοσµου, που χρησιμοποιείται περισσότερο, µια και όπως αναφέραμε αρκετά άτομα το τρώνε ωμό σε σαλάτες, ειδικά στη μεγάλη νηστεία πριν το Πάσχα, που είναι σε πλήρη ανάπτυξη πριν την ανθοφορία του.

Περιέχει την πουλεγίνη, που είναι µια κετόνη που βρίσκεται σ᾽αυτό, σε μεγαλύτερη ποσότητα από τα άλλα είδη αγριόδυοσµου.

Τη συστήνουν σε πολλά παλιά βιβλία βοτανικής ότι καθαρίζει το αίμα, το στήθος, τα λαιμά, βοηθά σε πονοκεφάλους και ζαλάδες, σε νευρικά τικ και υστερία, σε πόνους κλειδώσεων.

Στην αρωµατοθεραπεία χρησιμοποιούμε λίγες σταγόνες για μασάζ σε λάδι βάσης, για προβλήματα του γαστρεντερικού, του αναπνευστικού συστήματος και σε εμπύρετες καταστάσεις.

Με υδρατμούς το χρησιμοποιούμε για καθαρισμό του προσώπου, γιατί µε τις αντισηπτικές του ιδιότητες, προφυλάσσει από μολύνσεις.

Με κρύες κομπρέσες το χρησιμοποιούμε για πονοκεφάλους και ημικρανίες στο αρχικό τους στάδιο.

Με εισπνοές το χρησιμοποιεί σε καταστάσεις σιοκ και σε ναυτία, ενώ µε αρωματισμό χώρου το χρησιμοποιεί γιατί τονώνει το μυαλό και ξεκαθαρίζει τις σκέψεις.

Συνδυασμένο µε το ευκαλυπτέλαιο σε ψέκασμα χώρων, διώχνει µακριά τα έντομα, τα ποντίκια και τις ποντίκες.

Το ίδιο αποτέλεσμα έχουμε αν στα ερμάρια, πού έχουμε τα τρόφιμα, προσθέσουμε λίγες σταγόνες.

Tα αιθέρια έλαια μας δεν πρέπει να καταναλώνονται από το στόμα. Επειδή τα αιθέρια έλαια μας είναι 100 % αγνά, φυσικά και ισχυρά, θα πρέπει να αραιωθούν με λάδι φορέα πριν τα εφαρμόσουμε απευθείας στο δέρμα. Πρέπει να φυλάσσονται ασφαλείς και μακριά από παιδιά.

Η μεγαλύτερη προφύλαξη είναι να κάνετε ένα τεστ αλλεργίας στον εαυτό σας πριν χρησιμοποιήσετε ένα αιθέριο έλαιο, απλώνοντας μια σταγόνα από ένα μείγμα 1 % του αιθέριου ελαίου σε λάδι μεταφοράς, στο χέρι για 48 ώρες.

Αποφύγετε την εφαρμογή οποιουδήποτε αιθέριου ελαίου στα μάτια καθώς είναι μια ευαίσθητη περιοχή, είτε είναι αραιωμένο σε λάδι φορέα, είτε χρησιμοποιείται μόνο του.

Τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών είναι φωτοευαίσθητα και μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα, επομένως περιμένετε έξι ώρες μετά τη χρήση τους πριν βγείτε έξω στο φως και ακτίνες του ήλιου.

Πολλές χημικές ουσίες που περιέχονται στο νερό της βρύσης εξατμίζονται σε πολύ χαμηλότερη θερμοκρασία από ότι το αιθέριο λάδι. Όταν παίρνετε ένα ζεστό ντους αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να στραφούν σε αέρια μορφή και εύκολα εισπνέονται. Μία τέτοια χημική ουσία είναι το χλώριο. Όταν εξατμίζεται μαζί με άλλες χημικές ουσίες που περιέχονται στο νερό, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε χλωροφόρμιο. Όταν εισπνέεται, μαζί με τον ατμό από το ντους, τα αέρια αυτά μπορούν να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Εκείνοι που είναι ευαίσθητοι, μπορούν να αγοράσουν ειδικά φίλτρα που εφαρμόζουν στο ντους, έτσι ώστε να μειώσει την ποσότητα των χημικών ουσιών.

Σημείωση:

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε αυστηρά απαραίτητη η συμβουλή ειδικού, πριν από την χρήση οποιουδήποτε αιθέριου λαδιού και για οποιονδήποτε λόγο.

Επίσης συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.