Ο βάτος ο θαμνώδης, η βατοµουριά ή φραµός, ανήκει στην οικογένεια των Ροδίδων. Είναι αγκαθωτός θάµνος µε κλαδιά που έρπουν ή αναρριχώνται.

Έχει φύλλα σύνθετα µε 3-5 ωοειδή οδοντωτά φυλλάρια. Τα άνθη του είναι άσπρα ή ρόδινα και βρίσκονται σε αραιές, ακραίες ταξιανθίες. Ο καρπός τους είναι σφαιρικό μούρο µε πολλές µικρές κυψέλες, μαύρος και σαρκώδης όταν ωριμάσει.

Ανθίζει από τον Ιούνη µέχρι τον Οκτώβρη και το συναντούμε από τα παραθαλάσσια μέχρι τα ορεινά σε υγρούς συνήθως τόπους.

Σε πολλά µέρη, συνήθως στα ορεινά, δημιουργεί φυσικούς αδιαπέραστους φράκτες, πράγµα που το εκμεταλεύονται για περίφραξη των περιβολιών τους. Το όνοµα φραμός το πήρε από αυτή του τη χρησιμότητα.

Για τα δασικά δεδοµένα, θεωρείται «η μητέρα της βαλανιδιάς», γιατί κάτω από την αγκαθωτή προστασία της, τα µικρά φυτά της βαλανιδιάς, καταφέρνουν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν σε δένδρα.

Υπάρχουν καταγραφές από την εποχή του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη.

Ο τελευταίος συνιστούσε αφέψημα από τα φύλλα και τις κορφές του φυτού, για την καταπολέμηση των εντερικών παρασίτων και σαν κατάπλασμα για τη θεραπεία κονδυλωμάτων και των αιμορροΐδων.

Οι Άραβες το χρησιμοποιούν για αύξηση της σεξουαλικής τους ικανότητας.

Παρόλο που σαν βότανο είχε παραμελήθει, τα φρούτα της εκτιμούνται πάρα πολύ, ειδικά στην Ευρώπη, που τα καλλιεργούν συστηματικά και τα μαζεύουν γιατί χρησιμοποιούνται πλατιά στη φαρμακοποιία, περισσότερο σαν διορθωτικά της γεύσης πικρών φαρμάκων, ειδικά στα παιδιατρικά φάρμακα και σε τονωτικά φάρμακα, στη ζαχαροπλαστική, στην ποτοποιία και κονσερβοποιία, σε µαρμελάδες, κομπόστα, χυμούς και σιρόπια.

Αραιά και πού καλλιεργηµένο αλλά και αυτοφυές συναντούμε ένα υβρίδιο του άγριου φυτού, που δίδει μεγαλύτερα φρούτα και είναι πιο πρώιμο από το άγριο.

Περιέχουν ιμβερτοσάκχαρο, βιταμίνη Β2, C, Ε, φολικό οξύ, φλαβονοειδή, ταννίνη, πηκτίνη, αιθέριο λάδι, οργανικά οξέα όπως κιτρικό, µηλικό, οξαλικό και γαλακτικό οξύ, δεψικά υλικά, κάλιο, σίδηρο και ινοζίτη.

Τα βατόμουρα τρώγονται φρέσκα στην εποχή τους, ξηραίνονται για να τα έχουµε πρόχειρα τους µήνες που δεν υπάρχουν φρέσκα και τα συσκευάζουµε µε διάφορους τρόπους για συντήρηση τους.

Ο χυμός τους στα µάτια, από µια σταγόνα, ωφελεί σε ερεθισμούς, στο κοκκίνισμα τους και σε μακρόχρονη χρήση του μπορεί να θεραπεύσει και τα πτερύγια χωρίς να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για να αφαιρεθούν.

Το τσάι τους είναι αρωματικότατο, αν δε το αναμείξουμε µε φύλλα κολλιτσίδας, τότε παίρνουμε ένα τσάι που είναι εφάμιλλο του κινέζικου. Έχουν αιµοστατικές ιδιότητες και συστήνονται για την περιποίηση των πληγών µε πλύσεις, ενώ µε γαργάρες συστήνονται για αιµορραγίες των ούλων και σε άφθες στο στόμα.

Έχουν στυπτικές ιδιότητες και συστήνονται σε διάρροιες, δυσεντερίες, ευκοιλιότητες που συνοδεύονται µε αίμα και σε εντεροκολήτιδα.

Εχουν µαλακτικές και αντιφλογιστικές ιδιότητες και συστήνονται σε ξινίλες και φλογώσεις του στομαχιού. Με γαργάρες συστήνονται σε φλογώσεις της στοµατικής κοιλότητας, όπως φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα, βράχνιασµα και πονόδοντο.

Έχουν µικροβιοκτόνες ιδιότητες και συστήνεται σε ουρολοιμώξεις, ενεργούν και σαν ελαφρά διουρητικά, ενώ µε γαργάρες συστήνονται σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, με πλύσεις για περιποίηση πληγών και µε εσωτερικές πλύσεις στην καταπολέμηση της λευκόρροιας στις γυναίκες και σε περιπτώσεις µητρίτιδας.

Έχουν αποφρακτικές ιδιότητες και συστήνονται σε απόφραξη των γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων, στις λεχώνες για να αυξήσουν το γάλα τους και για µια εύκολη γέννα. Στην τελευταία περίπτωση συστήνεται ένα φλυτζάνι τσάι την ηµέρα, για τούς τελευταίους µήνες της εγκυμοσύνης.

Επιδρούν στον ανθρώπινο μεταβολισμό και στη λειτουργία των αδένων εσωτερικής έκκρισης και σα συνεχή λήψη τους βοηθούν τους διαβητικούς να κρατήσουν το επίπεδο του σακχάρεως τους στο αίμα σε επιτρεπτά όρια, τακτοποιούν το βάρος και αυξάνουν τη διανοητική ικανότητα των ανθρώπων.

Χαμηλώνουν επίσης την ψηλή πίεση.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Βράζουµε 25 γραμμάρια ρίζες βατομουριάς σε ένα λίτρο νερό για δέκα λεπτά, σουρώνουµε και πίνουμε 2 ποτήρια την ημέρα.

Τα αφέψημα αυτό χρησιµοποιείται από τους διαβητικούς για να ρίξουν το σάκχαρο τους στο αίμα.

Όμως θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι συνάµα ρίχνει απότοµα την πίεση, γι αυτό ας το χρησιμοποιούν για έκτακτες καταστάσεις, που συνοδεύονται µε ψηλή πίεση και όχι σε καθημερινή βάση.

Μπορούμε να ετοιµάσουµε διάφορες συνταγές για το διαβήτη, που µας επιτρέπουν να έχουµε ένα καλό αποτέλεσµα αλλά συνάµα και το συνδυασμό διαφορετικών δραστικών βιολογικών ουσιών, διαφόρων βοτάνων που το ένα συμπληρώνει το άλλο.

Τέτοιοι συνδυασμοί είναι: Αναμειγνύουμε ίσα µέρη από φύλλα ελιάς, ευκαλύπτου, καρυδιάς, ξηρά θυλάκια φασολιών και φύλλα βατομουριάς.

Από το μείγμα αυτό βράζουµε 50 γραμμάρια σε ένα λίτρο νερό για 10 λεπτά, αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. σουρώνουµε και πίνουµε 3-4 ποτήρια την ηµέρα.

Άλλη συνταγή είναι: βράζουµε 15 φύλλα ελιάς µε 3 κορφές βατομουριάς για λίγα λεπτά, σουρώνουµε και πίνουμε το υγρό αυτό κατά τη διάρκεια µιας ημέρας χωρίζοντάς το σε 3 δόσεις.

* Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.