Το δενδρολίβανο το φαρμακευτικό, το κοινό ροζµαρί ή λασµαρί, γνωστό ακόµη και σαν λιβανωτής και δεντρί ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών.

Είναι θάμνος αειθαλής, αρωματικός που φθάνει τα δύο µέτρα ύψος. Έχει φύλλα άμισχα, µακρόστενα, χνουδωτά στην κάτω επιφάνεια. Τα άνθη του είναι λιλά, ρόζ, αρωματικά και βρίσκονται σε ακραία µπουκέτα. Ο καρπός του είναι μικρό καρύδι.

Ανθίζει από το Μάρτη µέχρι το Γενάρη και καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό και σαν καρύκευμα. Το συναντούμε και αυτοφυές σε πετρώδη εδάφη και σε αμμόλοφους στην περιοχή της Καρπασίας.

Ανήκει στην κατηγορία των παραδοσιακών αρωματικών φυτών που συναντούσαμε παλιά, στον κήπο κάθε αγροτικού σπιτιού, ενώ σήµερα όλο και πιο αραιά το συναντούμε σε κήπους. Το βρίσκουμε να διακοσμεί τα διαχωριστικά σε υπεραστικούς δρόμους µαζί µε άλλα παραδοσιακά φυτά του τόπου µας.

Το δενδρολίβανο είναι η λιβανωτίς, που αναφέρει στα βιβλία του ο Διοσκουρίδης. Οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν «Ροζέουµ Μαρίνους» από την προτίμηση του να φυτρώνει κοντά στην θάλασσα, ονομασία που καθιερώθηκε.

Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν στις θρησκευτικές τους ιεροτελεστίες. Από την Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε ότι το ροζµαρί είχε άσπρα άνθη, όµως αυτά έγιναν μπλε, όταν κατά τη διαφυγή τής άγιας οικογένειας στην Αίγυπτο, η Παναγία άπλωσε το μανδύα της πάνω στο θάμνο.

Ο Χριστιανισμός το χρησιμοποιεί σαν αγιωτικό την ηµέρα της Σταυροπροσκύνησης.

Πολλοί αρχαίοι λαοί το χρησιμοποιούσαν σαν θυμίαμα που το έκαιαν προσφορά στους θεούς τους. Μια συνήθεια παρόμοια είναι και η χρήση του για ξεμάτιασμα, που τη βρίσκουμε στη λαϊκή παράδοση πολλών λαών. Η Οφήλια προσφέροντας άνθη στον Αμλετ του λέει: «Υπάρχει ροζµαρί, είναι για να θυµάσαι».

Πολλοί μεσογειακοί λαοί από την αρχαιότητα µέχρι σήμερα το έχουν συνδέσει µε το θάνατο. Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν σύμβολο αναμνήσεων, οι Ρωμαίοι έβαζαν στο χέρι των νεκρών ένα κλαδί δενδρολίβανο, ενώ σε πολλές χώρες, στους τάφους των νεκρών τους φυτεύουν δενδρολίβανο. Είναι γι’ αυτό που η μυρωδιά του δενδρολίβανου έχει ταυτιστεί µε τον θάνατο, πράγμα που εξηγεί την απόρριψη του από πολλούς και τον παραμερισμό του σαν ωφέλιμο φυτό.

Γνωστές ήταν και οι ωφέλιμες ιδιότητες του από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες μαθητές συνήθιζαν να μελετούν στεφανωμένοι µε κλαδιά δενδρολίβανου, κάτι που βρίσκει την εξήγηση του σήμερα, που µετά από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι το δενδρολίβανο προκαλεί υπεραιμία που εξ υπακούει τόνωση στην µνήµη.

Οι μουσουλμάνοι χρησιμοποιούσαν την σκόνη από δενδρολίβανο για να σταματήσουν την αιμορραγία και να επουλώσουν την πληγή κατά την περιτομή των αγοριών.

Κατά το Μεσαίωνα το χρησιμοποιούσαν για τις αντισηπτικές του ιδιότητες, καίοντας το στα δωμάτια των αρρώστων και σε νοσοκομεία. Η ειρωνεία ήταν ότι, όταν µετά από πολλά χρόνια χρήσης τους για το σκοπό αυτό το απαγόρευσαν, την ίδια ώρα αναγνωρίζονταν οι αντισηπτικές του ιδιότητες από τους τότε επιστήμονες.

Οι ανατολίτες το χρησιμοποιούσαν για να αρωματίζουν το ναργιλέ τους.

Οι Ελληνες χρησιμοποιούσαν τις ανθισµένες κορυφές του για να αρωματίσουν το µέλι τους, δούλευαν το µέλι µε τις ανθισµένες κορυφές του και έκαναν το «ανθόξανθο μέλι». Το χρησιμοποιούσαν επίσης για να παρασκευάζουν διάφορα καλλυντικά.

Στον τόπο µας οι νοικοκυρές το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή του «σαβόρου», µιας παχύρευστης σάλτσας µε την οποία περιέχυναν το τηγανισµένο ψάρι, για να το διατηρήσουν, αλλά συνάµα για να έχουν πρόχειρο ένα γευστικό μεζέ.

Το ροζµαρί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συνδεδεμένο µε το ελιξίριο της νεότητας γνωστό σαν «το νερό της βασίλισσας «της Ουγγαρίας». Η ιστορία αναφέρει ότι η 72 χρόνη βασίλισσα της Ουγγαρίας Δόνα Ιζαμπέλλα, που ήταν ανάπηρη, γιατί υπόφερε από ποδάγρα, αφού χρησιμοποίησε µια συνταγή, πού της έδωσε κάποιος καλόγηρος, για ένα χρόνο, βρήκε την υγεία της και την ομορφιά της σε τέτοιο σημείο που ο βασιλιάς της Πολωνίας το 1370 την ερωτεύτηκε και τη ζήτησε σε γάμο.

Περιέχουν αιθέριο λάδι, µε κύρια συστατικά την κινεόλη, βορνεόλη, καµφορά, πινένιο, καμφένιο και άλλους εστέρες, ταννίνη, το ροζµαρινικό οξύ, ένα αλκαλοειδές, τη ροζµαρικίνη, πικρές ουσίες, σαπωνίνη, πηκτίνη, φλαβονοειδή και άλλα οργανικά οξέα.

Το δενδρολίβανο έχει πάρα πολλές ιδιότητες και συστήνεται σε πολλαπλάσιες τους περιπτώσεις, φτάνει να ξέρουμε πώς να το χρησιμοποιήσουμε. Έχει τονωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται σε σωματική και πνευματική υπερκόπωση που συνοδεύουν συνήθως την υπόταση.

Θα ξαφνιαστείτε όταν πίνοντας ένα ποτήρι έκχυµα δενδρολίβανου γουλιά-γουλιά, θα αισθανθείτε εντελώς διαφορετικά μόλις το πιείτε, σαν άλλος άνθρωπος γεμάτος ενεργητικότητα.

Το δενδρολίβανο αυξάνει την πίεση και εξαλείφει τα συμπτώματα της ατονίας που τη συνοδεύουν. Συνάμα τονώνει το κεντρικό νευρικό σύστημα, βοηθά σε νευρικούς πονοκεφάλους, ζαλάδες, ημικρανίες και σε καταστάσεις λιποθυμίας.

Είναι καρδιοτονωτικό, διευρύνει τα αγγεία και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, τονώνει την ροή του αίματος στον εγκέφαλο µε αποτέλεσμα να τονώνει τη μνήμη.

Ρυθμίζει ακόμη και τη λειτουργία των επινεφριδίων. Την ιδιότητα του να τονώνει τη μνήμη την οφείλει και στην κινεόλη που περιέχει και η οποία αδρανοποιεί τα ένζυμα που καταστρέφουν τα κύτταρα µνήµης.

Είναι αποχρεπτικό και αντισηπτικό των πνευμόνων και βοηθά σε βρογχίτη, φλέγματα, γρίπες, άσθµα και άλλα προβλήµατα του αναπνευστικού.

Είναι χοληναγωγό και βοηθά σε προβλήματα συκωτιού και χολής, όπως δυσκινησία της χολής, ίκτερο και πέτρες στη χολή. Είναι στυπτικό και βοηθά σε διάρροιες µε αίμα, κολίτιδα, διώχνει τα αέρια από τα έντερα και το στομάχι και βοηθά σε δυσπεψίες. Σκοτώνει συνάμα και τα σκουλήκια στα έντερα.

* Είναι εμμηναγωγό και βοηθά σε καθυστερήσεις περιόδου, αλλά συστήνεται να αποφεύγεται από τις εγκύους, γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή του εμβρύου. Είναι διουρητικό και συστήνεται σε ουρική αρθρίτιδα, ρευματισμούς, αρθριτικά, υδρωπικία, κατακράτηση ούρων και σε παχυσαρκία. Τονώνει την όραση, ενώ κομπρέσες του ανακουφίζουν τα κουρασμένα µάτια.

Βοηθά τον οργανισμό να χαμηλώσει τη χολεστερόλη στο αίμα, *αλλά προσοχή ψηλώνει την πίεση και δεν πρέπει να το χρησιμοποιούν οι λιπαιµικοί µε ψηλή πίεση.

Βοηθά τους διαβητικούς να ρίχνουν το σάκχαρο τους. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τις αντισηπτικές και τονωτικές του ιδιότητες σε άφθες, πληγές, σπυριά, στραμπουλήγματα, αιματώματα, μώλωπες, έκζεμα, ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, ισχιαλγίες, για γενική τόνωση και ξεκούραση, σε πέσιμο μαλλιών και σαν χρηστικό των μαλλιών. Για όλες αυτές του τις ιδιότητες χρησιμοποιείται µε πάρα πολλούς τρόπους, ανάλογα µε την περίπτωση που θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε.

Έχει έντονες αντισηπτικές ιδιότητες, που ήταν γνωστές και χρησιμοποιούνταν από τα παλιά χρόνια.

Έχει τονωτικές ιδιότητες γιατί επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και χρησιμοποιείται σε προσωρινή βλάβη των νεύρων, όπως παράλυση, μείωση της όρασης, της όσφρησης και σε προβλήματα ομιλίας.

Με εισπνοές του τονώνει τη μνήμη, *σε μικρή δόση βοηθά σε επιληπτικές κρίσεις, αλλά σε μεγάλη ποσότητα προκαλεί επιληπτικά συμπτώματα.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Ομοιοπαθητική: Με μασάζ μπορεί να βοηθήσει στην κατά πλάκα σκλήρυνση, αλλά ανακουφιστικά όχι θεραπευτικά. Το ίδιο βοηθά σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους και χαλαρωτικά σε αθλητές.

Χρησιμοποιείται για την περιποίηση του προσώπου, γιατί ανανεώνει τα κύτταρα της επιδερμίδας και με λούσιμο ἡ μασάζ στα μαλλιά, τα τονώνει και σταματά την τριχόπτωση, ενώ συνάμα χρωματίζει τα σκούρα μαλλιά.

Για όλες αυτές του τις χρησιμότητες το αιθέριο λάδι του δενδρολίβανου, πρώτα διαλύεται σε λίγο λιπαρό λάδι που µπορεί να είναι το λινέλαιο, ελαιόλαδο, καρυδέλαιο και άλλα φυτικά λάδια ή σε λίγο οινόπνευμα και µετά το χρησιμοποιούμε προσθέτοντας το στο νερό.

Το αιθέριο λάδι του καλά είναι να αποφεύγεται να χρησιμοποιείται από άτομα µε ψηλή πίεση και από εγκύους.

Χρήση του σαν καλλυντικό: Το αφέψημα του χρησιμοποιείται σαν λοσιόν για την περιποίηση του προσώπου, γιατί ανανεώνει τα κύτταρα και µε τον τρόπο αυτό καταπολεμά τις ρυτίδες και εξαλείφει τα δερματικά στίγματα. Σαν αντισηπτικό που είναι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη λοσιόν αυτή σε περιπτώσεις νεανικής ακμής και διάφορα άλλα σπυριά.

Στο αφέψημα αυτό αν προσθέσουμε και μία κουταλιά βόρακα που μπορούμε να την προμηθευτούμε από το φαρμακείο, µε λούσιμο των μαλλιών καταπολεμούμε την πιτυρίδα. Έχει την ιδιότητα να τονώνει τα μαλλιά, να καταπολεμά την τριχόπτωση και να χρωματίζει τα σκούρα μαλλιά.

Για τον σκοπό αυτό λύνουμε κανονικά τα µαλλιά και χρησιμοποιούμε για το τελευταίο ξέβγαλμα τους, το ακόλουθο έκχυµα:

Αφήνουμε σε ένα λίτρο καυτό νερό από μία κουταλιά της σούπας ξηρό δενδρολίβανο, φασκομηλιά, τίλιο, χαμομήλι, τσουκνίδα και µάρανθο. Τα σκεπάζουμε και τα αφήνουμε μέχρις ότου χλιάνει το νερό, σουρώνουμε και χρησιμοποιούμε το νερό αυτό για ξέβγαλμα των μαλλιών.

Αν ενδιαφερόμαστε για το χρώμα των μαλλιών, τη συνταγή αυτή τη διαφοροποιούµε µε τον πάρα κάτω τρόπο. Για σκούρα µαλλιά προσθέτουμε περισσότερο δενδρολίβανο, ενώ για τα ανοικτόχρωμα μαλλιά περισσότερο χαμομήλι.

Αν θέλουμε να ενισχύσουμε την τριχοφυΐα των μαλλιών, κάνουμε εντριβές µε λειωμένες φρέσκες κορυφές δενδρολίβανου ή εντριβές µε το ακόλουθο βάµµα.

Βάμμα: Αφήνουμε ίσες ποσότητες δενδρολίβανου και ρίζες τσουκνίθας να χωνευτούν για 10-15 µέρες σε ζιβανία. Σουρώνουµε και χρησιμοποιούμε το βάµµα για εντριβές στις ρίζες των μαλλιών.

Το νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας

Πολλά έχουν γραφτεί για το περίφημο νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας που της έδωσε την Υγεία και την Ομορφιά της. Η ίδια η βασίλισσα πίστευε ότι τη συνταγή αυτή, της την παρέδωσε άγγελος του θεού.

Έκτοτε έχουν γίνει πάρα πολλά πειράματα για να παρασκευάσουν το νερό αυτό, χωρίς όμως µε απόλυτη επιτυχία. Θα τη βρούμε σε πάρα πολλές παραλλαγές της, νοουμένου ότι περισσότερο προσπαθούν να την αντιγράψουν για την χρησιμότητα της σαν ελιξίριο νεότητας και ομορφιάς.

Δίδουμε την εκδοχή της συνταγής από ένα βιβλίο αρωµατοθεραπείας:

Aναμειγνύουμε σε 50 γραμμάρια καθαρό οινόπνευμα, 4 σταγόνες αιθέριο λάδι από ροζμαρί, 6 σταγόνες αιθέριο λάδι λεμονιού, και 2 σταγόνες αιθέριο λάδι πορτοκαλιού. Αφού τα αναμείξουμε καλά, προσθέτουμε 5 γραμμάρια ανθόνερο από πορτοκάλι και 5 γραμμάρια ροδόνερο. Τα αναμειγνύουμε και τα αφήνουμε για τουλάχιστον δύο µήνες, µε αραιό ανακάτωμα τούς πριν τα χρησιμοποιήσουμε σαν καλλυντικό. Όσο πιο πολύ μείνει τόσο πιο αποτελεσματικό γίνεται. Το αιθέριο λάδι του λεμονιού και του πορτοκαλιού το παίρνουμε πολύ εύκολα, µε τη συμπίεση του φλοιού τους, όμως μπορούμε να τα αγοράσουμε έτοιμα και να τα αναμείξουμε εμείς.

Χρήση στην κουζίνα: Έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε το δενδρολίβανο µόνο για την παρασκευή του «σαβόρου». Όμως δε σταματά μέχρι εδώ η χρησιμότητα του στην κουζίνα µας.

Το δενδρολίβανο µπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όσα φαγητά ετοιμάζονται µε κρασί και σκόρδο. Σαν μοναδικό καρύκευμα µπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αρνί, ψάρι, κοτόπουλο, βοδινό και κουνέλι, σε πατάτες, σαλάτες και σε ρύζι.

Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε φρέσκο ή ξηρό ή σε αρωματισμένο µε δενδρολίβανο ‘‘λάδι‘‘, όπου εύκολα το παίρνουμε αν σε μία μικρή µπουκάλα ελαιόλαδο, αφήσουμε αρκετές ανθισμένες κορυφές του.

Οι ψητές πατάτες στο φούρνο παίρνουν µια ιδιαίτερη γεύση, αν τις αρωματίσουμε µε δενδρολίβανο.

Πλένουμε καλά τις πατάτες, τις κόβουμε στη µέση, τις πασπαλίζουμε µε αλάτι και σκόνη δενδρολίβανου, προσθέτουμε και λίγο ελαιόλαδο, τις κλείνουμε και τις ψήνουμε στο φούρνο. Το δενδρολίβανο φρέσκο ή ξηρό έχει την ιδιότητα να σκοτώνει τα έντομα και το σκώρο.

Άνθη: Τα άνθη του τρώγονται φρέσκα µε αλάτι, πρωί κατινίστικα και πιστεύεται ότι καλυτερεύουν την όραση. Διατηρημένα µέσα σε ζάχαρη ή σιρόπι, βοηθούν σε μολυσματικές αρρώστιες. Ήταν η παλιά συνταγή, που χρησιμοποιούσαν κατά την επιδημία της πανούκλας

* Το αιθέριο λάδι του καλά είναι να αποφεύγεται να χρησιµοποιείται από άτοµα µε ψηλή πίεση και από εγγύους.

* Προσοχή ψηλώνει την πίεση και δεν πρέπει να το χρησιμοποιούν οι λιπαιµικοί µε ψηλή πίεση.

* Σε μικρή δόση βοηθά σε επιληπτικές κρίσεις, αλλά σε μεγάλη ποσότητα προκαλεί επιληπτικά συμπτώματα.

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.