Η ελαία η ευρωπαϊκή ή η ήμερη ελιά και η ελαία η ευρωπαϊκή η άγρια ή αγριελιά ή αρκοελιά ανήκουν στην οικογένεια των Ελαιίδων.

Η ήμερη ελιά είναι αειθαλές αιωνόβιο δένδρο, που τη βρίσκουμε σε πάρα πολλές ποικιλίες, που προσδιορίζουν τις κλιματολογικές συνθήκες που ευδοκιμούν τα συγκεκριμένα δένδρα, την καρποφορία τους και το σκοπό για τον οποίο προορίζονται οι καρποί τους.

Η κυπριακή ελιά είναι από τα παλαιότερα είδη ήμερης ελιάς και αυτή θα χρησιμοποιήσουμε σαν γνώμονα στην περιγραφή του φυτού και των ιδιοτήτων του, χωρίς µε αυτό να σημαίνει ότι οι άλλες ποικιλίες υστερούν.

Η αγριελιά είναι αειθαλής θάμνος ή θαμνώδες δένδρο, µε τα ίδια χαρακτηριστικά όπως η ήμερη αλλά διαφέρει µε τα μικρότερα φύλλα και καρπό της. Τη συναντούμε να φυτρώνει άγρια στις ίδιες περιοχές µε την ήμερη ελιά. Θεωρείται σαν ο πρόγονος της ήμερης ελιάς και περισσότερο χρησιμεύει για εμβολιασμό µε μοσχεύματα ήμερης ελιάς.

Ἡ αγριελιά έχει τις δικές της ωφελιμότητες, που μπορεί να συμπίπτουν ή να διαφέρουν από αυτές της ήμερης ελιάς. Δένδρα που έχουν προέλθει από εμβολιασμό σε άγρια ελιά, είναι πολύ πιο ανθεκτικά απ᾿ ό,τι τα δένδρα που έχουν παραχθεί µε οποιονδήποτε άλλο τρόπο.

Οι καρποί της, δεν μαζεύονται αλλά αφήνονται στα δένδρα για διατροφή των πουλιών. Η αγριελιά δεν επηρεάζεται από το δάκο της ελιάς, ένα έντομο που προκαλεί μεγάλες απώλειες στην παραγωγή των ελαιόδεντρων.

Η ελιά είναι συνδεδεμένη µε την ιστορία της ανθρωπότητας.

Στην Ελληνική μυθολογία βρίσκουμε τη Θεά Αθηνά να κερδίζει τον Ποσειδώνα, δωρίζοντας στους Έλληνες την ελιά, οι οποίοι εκτιμώντας το δώρο της, ονόμασαν την πόλη τους Αθήνα. Αναφορά στην ελιά έχουμε και στην Παλαιά Διαθήκη.

Μετά τον κατακλυσμό, ο Νώε θα στείλει ένα περιστέρι για να του φέρει ενδείξεις αν τα νερά είχαν υποχωρήσει και το περιστέρι θα επιστρέψει µε ένα κλαδί ελιάς στο ράμφος του.

Αλλά και οι Ρωμαίοι την τιμούσαν και την ονόμαζαν δένδρο της Μινέρβας, που ήταν η ρωμαϊκή ονομασία της θεάς Αθηνάς. Τόσο οι Ρωμαίοι όσο και οι Έλληνες θεωρούσαν την ελιά σαν σύμβολο σοφίας και επειδή η εκλογή της ειρήνης από τον πόλεμο ήταν αποτέλεσμα σοφών αποφάσεων, η ελιά συμβόλιζε αλληγορικά την ειρήνη.

Οι πρεσβευτές και των δύο αυτών λαών, όταν πήγαιναν να διαπραγματευθούν ειρήνη, κρατούσαν πάντα στα χέρια τους ένα κλαδί ελιάς, σύμβολο που στις µέρες µας στολίζει τη σηµαία των Ηνωμένων Εθνών, γιατί συμβολίζει την αρχική ιδέα για τη δημιουργία τους, που δεν είναι άλλη από την ειρήνη στον κόσμο.

Η Κύπρος πλαισιωμένη µε κλαδιά ελιάς, αποτελεί τη σημαία της Κύπρου. Είναι έργο Τουρκοκύπριου και εκφράζει τη θέληση του λαού της Κύπρου για αρμονική συμβίωση των κατοίκων του νησιού. Ένα όραμα και ένα σύμβολο που πολύ λίγοι μπήκαν στον κόπο να το εκτιμήσουν.

Πατρίδα της ελιάς θεωρείται το λεκανοπέδιο της Μεσογείου, όμως σήμερα είναι ένα κοσμοπολίτικο δένδρο  που ευδοκιμεί κυρίως σε όλα τα εύκρατα κλίματα του πλανήτη µας.

Τα φύλλα και η φλούδα του κορμού της περιέχουν γαλλικό οξύ, µηλικό οξύ, ταννίνη, χλωροφύλλη, πράσινη χρωστική ουσία, κερί, ελοϊνη, ασβέστιο, κάλιο, θείο, φώσφορο, σίδηρο, χλώριο και μαγνήσιο.

Ο καρπός της περιέχει λιπαρό λάδι, το γνωστό ελαιόλαδο, που αποτελείται από γλυκερίδια, που είναι ακόρεστα λιπαρά οξέα όπως η στεατίνη, ελαϊνη, παλμιτίνη, αραχιδίνη, χολεστερόλη, λινολαϊκό και λινολεϊκό οξύ, ελεύθερα λιπαρά οξέα, που είναι αυτά που προσδιορίζουν την οξύτητα του ελαιόλαδου, λεκιθίνη, χλωροφύλλη, ένζυμα, βλεννώδεις ουσίες, βιταμίνες Α, Β, Κ, Ε και D.

Για να απαριθμήσουμε τις ωφέλιμες ιδιότητες της ελιάς, που είναι πάρα πολλές θεωρούμε σωστό να αναφερόμαστε ξεχωριστά σε κάθε ένα από τα ωφέλιμα της µέρη για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε και σωστά το ευλογημένο αυτό δένδρο, όπως συνηθίζεται να το αποκαλούν, Ελαιόλαδο.

Το ελαιόλαδο είναι ένα θαυμάσιο φυτικό λιπαρό λάδι, που μπορούμε άνετα να το χρησιμοποιήσουμε για τη διατροφή µας, αντικαθιστώντας πολλά άλλα λιπαρά λάδια, βλαβερά για τον οργανισμό.

Η διαδικασία παρασκευής του ήταν από τα παλιά χρόνια γνωστή και το χρησιμοποιούσαν σαν τροφή, σαν βότανο για τις παθήσεις συκωτιού και χολής και για να αλείφουν το κορμί τους για να χαλαρώσουν οι µυς, πρακτική που τη χρησιμοποιούσαν πλατιά οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι.

Παλιά στον τόπο µας ήταν αδιανόητο να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε άλλο λάδι για το μαγείρεμα από το ελαιόλαδο. Σταδιακά τις τελευταίες δεκαετίες αντικαταστάθηκε από άλλα λιπαρά φυτικά λάδια.

Στα σημερινά δεδομένα ολοένα και περισσότερα άτομα αναγνωρίζουν τη θρεπτική και ωφέλιμη αξία του ελαιόλαδου και το επαναφέρουν στη διατροφή τους. Το ελαιόλαδο, που κυκλοφορεί στο εμπόριο για σκοπούς διατροφής, χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες, οι πιο βασικές από αυτές είναι:

Το παρθένο ελαιόλαδο αντιπροσωπεύει το λάδι που παίρνεται από τον καρπό της ελιάς, χωρίς να υποστεί οποιαδήποτε επεξεργασία, µε φυσικά µέσα, που δεν αλλοιώνουν τη σύνθετου του.

Το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο που είναι το παρθένο ελαιόλαδο, µετά από επεξεργασία, που μειώνει την οξύτητά του, χωρίς να αλλοιώνει τη δομή των γλυκεριδίων του.

Χωρίζεται σε κατηγορία Α µε οξύτητα µέχρι 2% και κατηγορία Β µε οξύτητα µέχρι 4%. Το κυπριακό ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία Α.

Το ραφιναρισμένο πυρηνέλαιο είναι το λάδι που μένει στην ελαιόµαζα µετά το χωρισμό του παρθένου ελαιόλαδου από αυτή και το λάδι των ελαιοπυρήνων.

Το λάδι αυτό µετά από επεξεργασία καθαρισμού του, που δεν αλλοιώνει την αρχική δομή των γλυκεριδίων του, διατίθεται στην αγορά µόνο του ή σε ανάμειξη του µε παρθένο ελαιόλαδο.

Εσωτερική χρηση: Οι θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου είναι αποδεδειγμένες µε µια σειρά πειραμάτων που έχουν γίνει από πολλούς ερευνητές και συστήνεται από τον ιατρικό κόσμο, για διατροφή λόγω των ωφέλιμων ιδιοτήτων του.

Είναι θρεπτικό και θεραπευτικό. Το ελαιόλαδο απορροφάτε από τον οργανισμό µέχρι ποσότητας 98%, δηλαδή απορρίπτονται µόνο τα 2% της ποσότητας του και σε διάστημα 15 ωρών. Αυτό το συγκαταλέγει στην κατηγορία των ευκολοχώνευτων τροφών. Παρέχει στον οργανισμό εκτός από τις βιταμίνες Α, B, D και την βιταμίνη Κ, που είναι αντιαιμορραγική, γιατί τονώνει τη διαδικασία πήξης του αίματος και την Ε, που είναι αντιοξειδωτική, πράγμα που σημαίνει ότι βοηθά τους ιστούς να εργαστούν µε λιγότερο οξυγόνο και επιτρέπει στα τριχοειδή να μεταφέρουν περισσότερο οξυγόνο.

Επίσης η βιταμίνη αυτή βοηθά στη διάσπαση της χοληστερόλης και χρησιμοποίησης της από τον οργανισμό. Aκόµη και τη χοληστερόλη που έχει συσσωρευτεί και επικαθίσει στα αγγεία, γεγονός που σημαίνει ότι προφυλάσσει και θεραπεύει τον οργανισμό από την αρτηριοσκλήρωση.

Τονώνει ακόμη τα τοιχώματα των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος, προφυλάσσει τη διαδικασία καταστροφής των λιποπρωτεϊνών στα κύτταρα, τους πνεύμονες από την ατμοσφαιρική μόλυνση, εμποδίζει την καταστροφή της βιταμίνης Α και βοηθά στην επούλωση των τραυματισμένων ιστών.

Έχουμε σταθεί αναλυτικά στη βιταμίνη Ε, γιατί 100 γραμμάρια ελαιόλαδου καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού στη βιταμίνη αυτή, σε μικρούς και ενήλικες και σε τέτοιες επαρκείς ποσότητες δεν τη βρίσκουμε σε κανένα άλλο φαγητό καθημερινής διατροφής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η βιταμίνη Ε χορηγείται θεραπευτικά σε περιπτώσεις καρδιοπάθειας, φλεβίτιδας, ανδρικής σεξουαλικής ανικανότητας, μαστοπάθειας και σε διάφορα είδη δερματοπαθειών.

Το ελαϊκό οξύ είναι ένα άλλο δραστικό συστατικό του ελαιόλαδου. Το ελαιόλαδο δεν απορροφάτε από το στομάχι, αλλά γαλακτοποιείτε στο έντερο όταν ενωθεί µε τη χολή και το παγκρεατικό υγρό. Μέρος του σαπωνοποιείται και ελευθερώνει τη γλυκερίνη, στην οποία αποδίδεται η ιδιότητα του ελαιόλαδου να απορρίπτει τις πέτρες στα νεφρά. Οι Αμερικανοί το χρησιμοποιούν σε κολικούς των νεφρών, της χολής και του συκωτιού. Τονώνει και την έκκριση της χολής.

Όπως ήδη έχουμε αναφέρει, συστήνεται σε ψηλή χοληστερόλη στο αίμα, σε αρτηριοσκλήρωση και καρδιοπάθειες.

Συστήνεται επίσης σε δυσκοιλιότητα, σπαστική κολίτιδα, και σκουλήκια στα έντερα, σε δοσολογία µια κουταλιά της σούπας, πρωί κατινίστικα ἡ κλύσματα µε νερό όπου έχουμε ρίξει ελαιόλαδο.

Όταν έχουµε αυξημένη ποσότητα γαστρικών υγρών, το ελαιόλαδο ηρεμεί το στομάχι γιατί καλύπτει τα τοιχώματα του στομαχιού και τα προφυλάσσει από τη διαβρωτική ενέργεια των γαστρικών υγρών. Με τον ίδιο τρόπο προφυλάσσει από το μεθύσι, όταν πάρουμε µια κουταλιά ελαιόλαδο προτού ξεκινήσουμε το ποτό, γιατί καλύπτοντας τα τοιχώματα του στομαχιού, το ελαιόλαδο δεν επιτρέπει την απορρόφηση του οινοπνεύματος από αυτά.

Με ον ίδιο τρόπο προφυλάσσει και από δηλητηριάσεις, γιατί καθυστερεί τη διαδικασία απορρόφησης τους από τον οργανισμό και δίδει το χρονικό περιθώριο για πλύση στομάχου και απομάκρυνση του δηλητηρίου ἡ εξουδετέρωση του µε διάφορα αντίδοτα.

Με τη χορήγηση ελαιόλαδου σε ζώα, σε περιπτώσεις δηλητηρίασης τους, μπορούμε να τους σώσουμε τη ζωή, φτάνει να το αντιληφθούμε έγκαιρα. Με υποδερμικές ενέσεις, χορηγείται σε περιπτώσεις βαριάς μορφής αναιμίας.

Μια κουταλιά ελαιόλαδου σε ένα φλυτζάνι ζεστό γάλα, βοηθά απαλύνοντας στους πόνους του δύσκολου τοκετού.

Στην κουζίνα μπορεί να χρησιμοποιήσουμε το ελαιόλαδο και να κάνουμε αρωματικά λάδια για τις σαλάτες και άλλους σκοπούς, αφήνοντας σ᾿ αυτό τα αρωματικά φυτά που χρησιμοποιούμε συχνά στην κουζίνα µας για να έχουμε το άρωμα και τη γεύση τους, ακόμη και όταν δεν μπορούμε να τα έχουμε πρόχειρα για να τα προσθέσουμε στα φαγητά µας.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Αφέψημα φύλλων ελιάς: Βάζουμε 20 φύλλα ελιάς σε ένα ποτήρι νερό και το αφήνουμε να βράσει λίγο, αφαιρούμε από τη φωτιά, σουρώνουμε και πίνουμε 3 ποτήρια την ημέρα. Βοηθά στους διαβητικούς να ρίξουν το σάκχαρό τους στο αίμα.

* Χρησιμοποιείται επίσης για τις αντισηπτικές του ιδιότητες και για καθαρισμό πληγών.

Έκχυμα φλοιού και φύλλων: Αφήνουμε 60 γραμμάρια φλοιό και φρέσκα φύλλα ελιάς σε ένα λίτρο καυτό νερό για 24 ώρες, σουρώνουμε και το πίνουμε κατά τη διάρκεια µιας ημέρας..

Είναι αντισηπτικό, στυπτικό, αντιπυρετικό και στα παλιά χρόνια το χρησιμοποιούσαν πολύ όταν είχαν επιδημίες. *Τα φύλλα της ελιάς χρησιμοποιούνται στη βυρσοδεψία γιατί περιέχουν ταννίνη και γαλλικό οξύ.

Από το Ιατροσοφικό Μαχαιρά διαβάζουμε:

Μάσησον ελιές μαύρες ωμές και κράτησε τες µέσα εις το στόµα κάµποση ώρα και ωφελεί και ομοίως µάσησον και φύλλα χλωρά ελιάς και ωφελούν στο πρίσµαν της γλώσσας.

Αγριελιά: Ένα ποτήρι αφέψημα φύλλων αγριελιάς µε το χυμό ενός λεμονιού, πρωί κατανήστικα, βοηθά τα άτοµα µε ψηλή χοληστερόλη στο αίμα, όπως επίσης και τους διαβητικούς να ρίξουν το σάκχαρο τους στο αίμα.

Το λάδι της αγριελιάς είναι ωφέλιμο για όσους πάσχουν από συχνούς πονοκεφάλους και ημικρανίες, µε απλή επάλειψη της κεφαλής τους µε το λάδι αυτό. *Επίσης µε την ίδια τεχνική βοηθά σε τριχόπτωση και πιτυρίδα στα µαλλιά και για περιπτώσεις ψώρας.

Ένα κρύο έμβρεγµα, που μπορούμε να το πάρουμε αν αφήσουμε κλαδιά αγριελιάς σε αρκετό νερό για έξι µήνες, βοηθά µε ψέκασμα στις ήμερες ελιές και στην κατάλληλη εποχή, να καταπολεμηθεί η μάστιγα αυτή των ελαιόδεντρων.

Από το Iαστροσοφικό Μαχαιρά διαβάζουμε: Καύσε ξύλα χλωρά στης αγρελαίας και µε το ζουμί που τρέχει από τις άκρες τους, αλείφου και θεραπεύεσαι από την ψώραν. Έπαρε χλωρά φύλλα της αγρελαίας κοπάνισέ τα καλά µε μέλι, βάλε εις ταις βρωμώδεις πληγές και καθαρίσουν και ιώνται.

Εξωτερική χρήση: Το ελαιόλαδο µε εξωτερική χρήση, χρησιμοποιείται σε θεραπευτικά μασάζ ή επαλείψεις γιατί κρατά το κορμί ζεστό και τους µυς χαλαρούς.

Έχει αντισηπτικές ιδιότητες, γιατί στο ελαιόλαδο έχει επιβεβαιωθεί µε πειράματα, ότι δεν επιβιώνουν τα μικρόβια, επίσης επουλωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται µε επαλείψεις σε πληγές, εγκαύματα και κεντρίσματα εντόμων.

Μπορούμε να ενισχύσουμε τις ιδιότητές του αυτές αν το αναμείξουμε µε κρασί ή µε το ασπράδι ενός αυγού. Το μείγμα µε ασπράδι του αυγού µπορεί να χρησιμοποιηθεί µε επαλείψεις στην περιοχή των νεφρών για τη νυχτερινή ενούρηση των παιδιών, γιατί τα βοηθά να ξεπεράσουν γρήγορα το πρόβλημα αυτό.

Μαστιχόλαδο: Το μαστιχόλαδο το παίρνουμε ζεσταίνοντας το ελαιόλαδο µε κόκκους µαστίχας παφίτικης.

Χλιαρό το χρησιμοποιούμε µε επαλείψεις σε πυρετούς, συνάχι, ρίγος και σε πόνους αυτιών.

Για τόνωση των μαλλιών και για καταπολέμηση της τριχόπτωσης χρησιμοποιούμε το ακόλουθο μείγμα. Αναμειγνύοµε ίσα µέρη ελαιόλαδου, λάδι από ροζμαρί και καθαρό οινόπνευμα. Τα δουλεύουμε να αναμειχθούν καλά και µε αυτό κάνουμε τις εντριβές στις ρίζες των μαλλιών. Το αφήνουμε για µισή ώρα να δράσει, πριν λούσουμε τα μαλλιά.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.