Ο ευκάλυπτος ο σφαιριόκαρπος και ο ευκάλυπτος ο ερυθρός ανήκουν στην οικογένεια των Μυρτίδων. Είναι δένδρο αειθαλές και πανύψηλο.

Στην πατρίδα του υπάρχουν γιγάντια δένδρα που φθάνουν τα 100 µέτρα ύψος. Στον τόπο µας έχουν καταγραφεί δένδρα µέχρι 30 µέτρα ύψος.

Έχει φύλλα απλά, λεία, δερματώδη, λογχοειδή, οξύκορφα και µε μικρό µίσχο. Τα άνθη του είναι κιτρινωπά ή κοκκινωπά και βρίσκονται αρκετά µαζί σε ακραία σκιάδια. Ανθίζουν από τον Αύγουστο µέχρι το Νιόβρη.

Το ξύλο του είναι σκληρό και δε σαπίζει εύκολα, γεγονός που το κάνει κατάλληλο για ξύλινες κατασκευές στην οικοδομική, στην αμαξοποιία και επιπλοποιία. Η φλούδα του χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία, για παρασκευή χαρτιού και σχοινιών.

Το ρίζωμα του είναι δυνατό, η κεντρική ρίζα εισχωρεί βαθιά µέχρι και 20 µέτρα, οι δε περιφερειακές ρίζες ξαπλώνονται επιφανειακά σε αρκετή απόσταση, καταστρέφοντας πεζοδρόμια, θεμέλια υποστατικών και δρόμους που βρίσκονται στην ακτίνα δράσης τους,

Πατρίδα του είναι η µακρινή Αυστραλία και Τασμανία. Έχει όμως γίνει ένα κοσμοπολίτικο δένδρο χάριν στη χρησιμότητα του και στην ευκολία µε την οποία εγκλιματίζεται. Υπάρχουν πάνω από 300 γνωστά είδη ευκαλύπτου. Στον τόπο µας τα πιο συχνά είδη ευκαλύπτου είναι ο σφαιριόκαρπος, που αποτελεί και τον πρώτο  επισκέπτη από τα 70 και πλέον είδη ευκαλύπτων που συναντιούνται στην Κύπρο.

Στην Κύπρο εισήχθη επἰ Αγγλοκρατίας, το 1895 και πρωτοφυτεύθηκε στη περιοχή Πισσουρίου, από τον Παναγιώτη Γεννάδιο, υπεύθυνο λειτουργό του τμήματος γεωργίας, σε µια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η µαλάρια, αποξηραίνοντας τα έλη, που αφθονούσαν στην Κύπρο και που έως γνωστό ήταν η εστία εκκόλαψης του ανωφελούς κώνωπα που μετέδιδε την αρρώστια, που αποτελούσε τη μεγαλύτερη μάστιγα της εποχής εκείνης.

Μάλιστα υπήρξε και µια ευγενική άµυλλα, για την καταπολέμηση της µαλάριας, μεταξύ του Άγγλου κυβερνήτη της νήσου, του Walder Sental, µε τους αντίστοιχους του κυβερνήτες στη Μάλτα και στα Ελληνικά νησιά, που την κέρδισε ο κυβερνήτης της Κύπρου, γιατί κατάφερε πρώτος, αποξηραίνοντας τα έλη, να εξαλείψει τη µαλάρια.

Για αυτό και ο ευκάλυπτος αποκαλείται και «δένδρο του πυρετού». Πέραν όμως αυτής της εξήγησης, µια από τις ιδιότητες του ευκαλύπτου είναι να καταπολεμά και τον πυρετό.

Το αιθέριο λάδι του είναι λευκοκίτρινο, λεπτόρευστο υγρό µε οσμή καµφορά και γεύση δροσιστική, αρωματική. Περιέχει µέχρι και 80%  κινεόλη γνώστη σαν ευκαλυπτόλη, καμφένιο, πινένιο, ρητίνη κ.α.

Η τιµή του αιθέριου λαδιού, για φαρμακευτικούς σκοπούς, καθορίζεται από την ποσότητα κινεόλης που περιέχει. Ανώτερης ποιότητας θεωρείται το αιθέριο λάδι από το είδος

E. globulus: γιατί περιέχει 60-80% ο κινεόλη και ακολουθούν τα άλλα είδη:

E. phellandra: περιέχει 40% φελλανδρένιο και 50% κινεόλη,

E. amygdalina: E, numerosa: Κύριο συστατικό τους είναι η πιπεριτόνη,

Ecitriodorata: περιέχει 80-85% κιτρονελλάλη και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και

E. macarthuri: περιέχει γερανιόλη.

Τα φύλλα του περιέχουν αιθέριο λάδι, μεγάλη ποσότητα δεψικών υλικών, πικρές ουσίες, φλαβονοειδή, την ευκαλυπτίνη, οργανικά οξέα, αλκοόλες, χλωροφύλλη, κυτταρίνη, ασβέστιο και αλκαλικές ενώσεις.

Ο ευκάλυπτος έχει αντισηπτικές, αναισθητικές, αντιφλεγμονικές και αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες.

Συστήνεται και χρησιμοποιείται σε παθήσεις του αναπνευστικού, όπως γρίπη, βήχα, φλέγματα, βρογχίτιδα, άσθμα, πονόλαιμο, ιγμορίτιδα, δύσπνοια και πυρετό, εξωτερικά µε ατμόλουτρα, ποδόλουτρα, μπάνια, εντριβές και εισπνοές.

Έχει επίσης ηρεμιστικές ιδιότητες και συστήνεται για νευρικούς πονοκεφάλους, σε νευρική υπερένταση και σε αϋπνίες.

Συστήνεται στους διαβητικούς, γιατί τους βοηθά να ρίξουν το σάκχαρο στο αίμα τους. Καταπολεμά ακόμη και τα σκουλήκια στα έντερα.

Είναι αποτελεσματικό σαν αντισηπτικό σε ουρολοιμώξεις, σε βλεννόρροια και στη λευκόρροια. Εκτός από την αντισηπτική του ιδιότητα που οφείλεται στην κινεόλη, το αιθέριο λάδι του υποβοηθά, µε την πια ερεθιστική του δράση, στην καλύτερη λειτουργία των επηρεαζόμενων οργάνων.

Είναι αξιοσημείωτες οι έρευνες που γίνονται µε φυτά που περιέχουν κινεόλη, για την ευεργετική της ιδιότητα στον οργανισμό, για περιπτώσεις αμνησίας, γιατί καταστέλλει την ενέργεια του ενζύμου που καταστρέφει τα κύτταρα µνήµης του εγκεφάλου. Παρ᾽ όλο που τα πειράματα ακόμη συνεχίζονται, τα αποτελέσματα τους είναι πολύ ικανοποιητικά.

Για να έχουμε αποτέλεσμα, µε τη χρήση των φαρμακευτικών φυτών για θεραπευτικούς σκοπούς, θα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε για μακρύ χρονικό διάστημα. Μια από τις προϋποθέσεις για μακρόχρονη χρήση των φαρμακευτικών φυτών είναι αυτά, µετά από ολιγόµηνη χρήση τους να αντικαθιστούνται από ένα άλλο ή άλλα, µε παρόμοιες ιδιότητες, πριν επανέλθουμε στο πρώτο και ούτω καθεξής.

Το ευχάριστο είναι ότι η κυπριακή χλωρίδα συμπεριλαμβάνει αρκετά φαρμακευτικά φυτά, πού περιέχουν κινεόλη. Νοουμένου ότι η κινεόλη είναι συστατικό του αιθέριου λαδιού των φαρμακευτικών φυτών, μπορεί να συνδυαστεί η θεραπεία µε εσωτερική και εξωτερική χρήση, όπως είναι η λήψη εγχυμάτων, τα θεραπευτικά µπάνια, ο αρωματισμός χώρου και η αρωματοθεραπεία.

Εξωτερικά το λάδι του ή καταπλάσματα λειωμένων φύλλων του, βοηθά σε πληγές, εγκαύματα, έλκη, πυώδεις πληγές και σπυριά.

Μια από τις βασικότερες του ιδιότητες, που πιθανότατα είναι συνδεδεμένη µε το ευρύ φάσμα των θεραπευτικών του δυνατοτήτων, είναι και η δυνατότητά του να απορροφάτε και από τα πεπτικά όργανα και από το δέρμα.

Έχει αντιρρευματικά και αντινευραλγικά αποτελέσματα µε θεραπευτικά μπάνια. Τα μπάνια αυτά γίνονται ηρεμιστικά αν προσθέσουμε στο νερό που βράζει ο ευκάλυπτος και τα πάρα κάτω βότανα, θυμάρι, δενδρολίβανο και πευκοβελόνες.

Μόνο για αναπνοές σε υδρατμούς, όχι για εσωτερική κατανάλωση!

Εξωτερικά το λάδι του ή καταπλάσματα λειωμένων φύλλων του, βοηθά σε πληγές, εγκαύματα, έλκη, πυώδεις πληγές και σπυριά.

Μια από τις βασικότερες του ιδιότητες, που πιθανότατα είναι συνδεδεμένη µε το ευρύ φάσμα των θεραπευτικών του δυνατοτήτων, είναι και η δυνατότητά του να απορροφάτε και από τα πεπτικά όργανα και από το δέρμα.

Έχει αντιρρευματικά και αντινευραλγικά αποτελέσματα µε θεραπευτικά μπάνια. Τα μπάνια αυτά γίνονται ηρεμιστικά αν προσθέσουμε στο νερό που βράζει ο ευκάλυπτος και τα πάρα κάτω βότανα, θυμάρι, δενδρολίβανο και πευκοβελόνες.

Οι ατμοί του απολυμαίνουν την ατμόσφαιρα και συστήνεται σε επιδημίες γρίπης να σιγοβράζει νερό µέσα στο οποίο έχουμε βάλει ευκαλυπτέλαιο. Η τεχνική αυτή βοηθά επίσης και σε κρίσεις άσθματος.

Τα φύλλα του βρασμένα µε µελισσόχορτο µας δίδουν µια τονωτική για το δέρµα λοσιόν.

Τα φύλλα του ξηρά και κοπανισµένα, τυλιγμένα σε τσιγάρο, βοηθά τους ασθματικούς, καταπραΰνοντας τις ενοχλήσεις τους, όταν το καπνίσουν. Μπορούν επίσης να τα καύσουν σε κάρβουνα και να εισπνεύσουν τον καπνό τούς, µε το ίδιο αποτέλεσμα.

Ατμόλουτρα: Βράζουμε σε νερό φύλλα ευκαλύπτου ή ευκαλυπτέλαιο και όταν αρχίσουν οι ατμοί, σκεπαζόμαστε µε µια πετσέτα και εισπνέουμε τους ατμούς από τη μύτη ή από το στόμα ανάλογα µε την πάθηση. Μπορούμε να ετοιμάσουμε ένα πιο δυνατό ατμόλουτρο προσθέτοντας στο νερό που βράζει τα ακόλουθα φυτά µε τις αναλογίες που δίδουμε: 1 µέρος λεβάντα, 2 µέρη θυμάρι, 2 μέρη πευκοβελόνες και 4 µέρη ευκάλυπτου. *Tο ενισχυμένο αυτό ατμόλουτρο συστήνεται σε ιγμορίτιδες.

Μπάνια: Βράζουμε µπόλικα φύλλα ευκαλύπτου και το νερό τους το χύνουμε στο μπάνιο. Ο άρρωστος θα πρέπει να μείνει στο ζεστό νερό του μπάνιου για 15-20 λεπτά, µετά θα τυλιχτεί καλά και θα μείνει στο κρεβάτι.

Καλά είναι το μπάνιο αυτό να γίνεται το βράδυ. Συστήνεται σε γρίπες, ρευματικούς και νευραλγικούς πόνους. Το νερό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για ποδόλουτρα και είναι το ίδιο αποτελεσματικά σε περιπτώσεις γρίπης και κρυολογημάτων.

Μπορούμε να ετοιμάζουμε και ενισχυμένο µπάνιο που επιδρά ηρεμιστικά αν προσθέσουμε βελόνες πεύκου, δενδρολίβανο και θυμάρι στο νερό που βράζουν τα φύλλα του ευκάλυπτου.

Αιθέριο λάδι: Το αιθέριο λάδι του χρησιμοποιείται σε φαρμακευτικά παρασκευάσματα για εντριβές και εισπνοές. Επειδή το ευκαλυπτέλαιο ερεθίζει τα νεφρά, αποφεύγουμε να το χρησιμοποιούμε καθαρό τόσο για εσωτερική όσο και για εξωτερική χρήση.

Προτιµότερο να διαλύεται µε ηλιανθέλαιο [1:20] ένα µέρος ευκαλυπτέλαιο σε είκοσι μέρη ηλιανθέλαιου και να χρησιμοποιούμε τη διάλυση αυτή για θεραπευτικούς σκοπούς.

Χρησιμοποιείται επίσης για τις αντισηπτικές, ήπιες ερεθιστικές και ηρεμιστικές του ιδιότητες στην αρωµατοθεραπεία, από µόνο του ή σε συνδυασμό µε άλλα αιθέρια έλαια.

Το λάδι του ευκαλύπτου µε το λάδι του περγαµόντ αναμεμειγμένα µε µια κρέμα βάσης, µε επαλείψεις, απαλύνει τους πόνους που προξενεί ο έρπης ζωστήρας στον άνθρωπο.

Είναι από τα αιθέρια λάδια που χρησιμοποιούνται για την απώθηση των κουνουπιών. Στα ειδικά κεραμικά δοχεία καίμε αιθέριο λάδι ευκαλύπτου και η μυρωδιά του διώχνει τα κουνούπια. Με τον τρόπο αυτό αρωματίζουμε και συνάμα αποστειρώνουμε την ατμόσφαιρα.

Για τους αιμορροΐδες η λαϊκή ιατρική συστήνει να βράσουμε καλά φύλλα ευκαλύπτου και «μούττες» (κορυφές) αγριοτερατσιάς (άγριας χαρουπιάς). Εάν δεν βρούμε άγρια γίνεται και ήμερης χαρουπιάς. Όταν αρχίσουν να δημιουργούνται ατμοί, τότε να καθίσει ο παθών σε καρέκλα µε τρύπα, να σκεπαστεί καλά και να δέχεται τους ατμούς αυτούς για όσο περισσότερη ώρα μπορεί. Αυτοί που το δοκίμασαν πάντως, λένε ότι είναι αποτελεσματικό

*  Για την δική σας ασφάλεια δεν συστίνεται η κατάποση, προτείνουμε να χοχλάσετε και να εισπνεύσετε.

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.