Η καλεντούλα των αγρών ή αδράχτι της γριάς ή αγριοκαραγκιόζης και η καλεντούλα η φαρμακευτική ή καραγκιόζης ή νεκράνθεµον το φαρµακευτικό ανήκουν στην οικογένεια των Συνθέτων.

Το πρώτο είναι αυτοφυές, ενώ το δεύτερο είναι καλλωπιστικό φυτό.

Είναι φυτά ποώδη, µονοετή ή διετή, µε στέλεχος έντονα διακλαδισμένο και χνουδωτό.

Τα φύλλα τους είναι μακρόστενα μέχρι ωοειδή και τα άνθη τους ακραία κεφάλια µε κίτρινα έως πορτοκαλιά πέταλα γύρω από τον κεντρικό κίτρινο, πορτοκάλι ή καφέ δίσκο.

Τα άνθη του πρώτου είναι πολύ μικρότερα από αυτά του δεύτερου. Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από µια κολλώδη ουσία και όταν το τρίψουμε ανάμεσα στα δάκτυλα αναδύει µια χαρακτηριστική μυρωδιά.

Πατρίδα της κανατούλας θεωρούνται οι μεσογειακές χώρες και ήταν γνωστή από τα πανάρχαια χρόνια.

Το επιστημονικό της όνομα το οφείλει στο γεγονός ότι ανθούσε στις καλένδες, δηλαδή την πρώτη ημέρα του µήνα του ρωμαϊκού ημερολογίου. Παλιά τη θεωρούσαν σαν µαγικό φυτό, σήμερα σχεδόν δεν είναι γνωστή σαν βότανο.

Ο Δρ. Καζέν που ασχολήθηκε µε τα βότανα, έδωσε τον εξής ορισμό για την καλέντουλα. Οι αρχαίοι µπορεί να είχαν υπερεκτιμήσει τις αρετές της, εμείς όμως σήµερα τις έχουµε υποτιµήσει.

Και πράγματι σήµερα πολύ λίγοι γνωρίζουν το φυτό αυτό σαν βότανο και τις υπηρεσίες που µπορεί να µας προσφέρει σαν τέτοιο.

Μάλιστα σε µερικά βιβλία µπορεί να τη βρούμε σαν ενοχλητικό ζιζάνιο. Το αυτοφυές φυτό το βρίσκουμε να φυτρώνει παντού και να στολίζει τη φύση µε τα µικρά του κίτρινα άνθη.

Παλιά αποτελούσε για τους γεωργούς δείκτη βροχόπτωσης.

Εάν µέχρι τις 9 π.μ. τα άνθη του δεν είχαν ανοίξει ακόµη, τότε πίστευαν ότι θα βρέξει. Ανθίζει από νωρίς την άνοιξη µέχρι αργά το καλοκαίρι.

Περιέχει ένα µεγάλο αριθμό τριτερπένια, σαπωνίνες, οργανικά οξέα, πικρές ουσίες, αιθέριο λάδι, καλεντίνη, φλαβονοειδή, δεψικές ουσίες, γόµμη, ελάχιστα αλκαλοειδή, καροτίνη και βιταμίνη C.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες και των δύο ειδών, άγριας και καλλωπιστικής καλεντούλας, είναι ταυτόσημες µε ελαφρά υπεροχή της άγριας.

Ο κατάλογος των ιδιοτήτων τους είναι αρκετά μεγάλος, όπως επίσης και οι καταγραφές για περιπτώσεις ατόμων που χάρη στα βότανα αυτά βρήκαν τη θεραπεία τους.

Σαν βότανα είναι τελείως αβλαβή και μπορούμε να τα παίρνουμε άφοβα και για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί για θεραπεία, παρ᾽ όλο που όπως θα δούμε, η μακρύτερη θεραπεία διαρκεί µόνο 4 εβδομάδες.

Είναι από τα βότανα που καθαρίζουν το αίμα από τις διάφορες τοξίνες που έχουν συσσωρευτεί σ᾽ αυτό.

Βοηθούν στο μολυσματικό ίκτερο, σε ανεπάρκεια χολής, πέτρες στη χολή και στην καλή λειτουργεία της.

Βοηθούν σε ηπατικές ανωμαλίες.

Είναι εφιδρωτικά και βοηθούν σε περιπτώσεις γρίπης και πυρετών.

Είναι διουρητικά και συστήνονται σε ρευματισμούς και αρθριτικά.

Είναι αντιφλεγµονικά και συστήνονται σε γαστρίτιδες, έλκος του στομάχου και των εντέρων. Είναι εμμηναγωγικά και αντισπασμωδικά και συστήνονται σε οδυνηρά έµµηνα.

Για το σκοπό αυτό συστήνονται 2 φλυτζάνια έγχυμα την ημέρα για ολόκληρη εβδομάδα πριν την περίοδο. Συστήνεται επίσης στις γυναίκες µε ιστορικό αποβολών να πίνουν ένα µε δύο φλυντζάνια έκχυµα την ηµέρα, μόλις αντιληφθούν ότι έχουν μείνει έγκυοι για να κρατήσουν το έμβρυο.

Χαμηλώνουν την ψηλή πίεση και βοηθούν στην καλή κυκλοφορία του αίματος.

Είναι αντισηπτικά, µικροβιοκτόνα και μυκητοκτόνα, συστήνεται το αφέψημα τους για καθαρισμό και η κρέμα τους για επάλειψη σε πληγές, εγκαύματα, ελκώδεις πληγές και μύκητες στα πόδια.

Η θεραπευτική τους κρέµα βοηθά σε ερεθισµένες φλέβες, σε κιρσούς και αιματώματα. Για τους σκοπούς αυτούς κάνουμε μία κούρα 4 εβδομάδων, καλύπτοντας τις φλέβες και τους κιρσούς µε κρέμα ώς ακολούθως: παίρνουμε ένα κομμάτι ύφασμα, που να καλύπτει το µέρος που θέλουμε να εφαρμόσουμε τη θεραπεία, το αλείφουµε µε ένα στρώμα κρέµα, παχύ όσο η ανάποδη της κόψης του μαχαιριού και το εναποθέτουµε στο µέρος που θέλουμε.

Το καλύπτουµε µε νάυλον και το στερεώνουμε µε ύφασμα ή ελαστική γάζα για να µη φύγει από τη θέση του.

Αφήνουμε από δύο ώρες µέχρι ολόκληρο βράδυ. Την ίδια διαδικασία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε ελκώδεις πληγές, συρίγγια, σε πληγές από εγχειρήσεις.

Υπάρχουν πολλές καταγραφές για πιο γρήγορη επούλωση των πληγών από εγχειρήσεις καρκίνου του μαστού, σε εγκαύματα και ψύξεις.

Με κολπικές πλύσεις σε μολύνσεις του κόλπου, είτε αυτές είναι μικροβιακές είτε από μύκητες. Βοηθούν επίσης και τα θεραπευτικά µπάνια για τις μολύνσεις αυτές.

Βάμμα καλεντούλας βοηθά, διαλυμένο σε νερό µε κοµπρέσες σε πληγές, µώλωπες, εσωτερικές αιμορραγίες, θλάση των μυών, σε οιδήματα, σε έµπυες καταστάσεις και καρκινώματα.

Φρέσκος χυµός τους, µε επαλείψεις βοηθά σε καρκίνο του δέρµατος, κοκκινίλες, σε σκούρα σημάδια, σε δερµατικά εξογκώµατα, σε ελιές, λειχήνες, κάλλους και σκληρύνσεις δέρµατος. Σε περιπτώσεις καρκίνου βοηθά το έκχυµά τους, όμως σε µεγάλη ποσότητα καθηµερινά.

Με πλύσιμο ματιών καλυτερεύει την όραση.

Σαν καθαρτικό βοηθά το δυνατό έκχυµα τους.

Τα άνθη τους είναι αντιπυρετικά, βάζουμε 10 γραμμάρια άνθη σε σκόνη σε ένα ποτήρι κρασί και το πίνουμε.

Για να εξαλείψουμε τις χιονίστρες, πρώτα τις πλένουμε µε αφέψημα καλεντούλας και µετά αλείφουμε το µέρος µε την κρέµα της.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Μπάνια: Βράζουμε 4 φούχτες ξηρό φυτό καλά σε µπόλικο νερό και το ρίχνουμε στο νερό του μπάνιου. Μένουμε στο μπάνιο, ζεστό όσο να το ανεχόμαστε, για 15-20 λεπτά και µετά ξαπλώνουμε και σκεπαζόμαστε καλά για 30-60 λεπτά.

Αφέψημα: Βράζουµε 1 κουταλιά της σούπας σε µισό λίτρο νερό για λίγα λεπτά, σουρώνουμε όταν γίνει χλιαρό και το χρησιμοποιούμε για πλύσεις και για κλίσµατα.

Χυμός: Το χυμό της τον παίρνουμε, αφού περάσουμε φρέσκο βότανο από τον εκχυµωτή. Χρησιμοποιούμε µόνο φρέσκο χυμό, δεν τον φυλάμε. Αν θέλουμε να έχουµε πιο έντονες τις θεραπευτικές του Ιδιότητες, αντί να χρησιμοποιήσουμε εκχυµωτή, λειώνουµε το βότανο και το σουρώνουµε.

Θα χρειαστούµε περισσότερη ποσότητα φυτών µε τον τρόπο αυτό, όµως αξίζει τον κόπο, γιατί παίρνουμε πιο αποτελεσματικό χυμό.

Μεικτό έγχυµα: Αφήνουμε μία φούχτα άνθη καλεντούλας και φασκομηλιάς για µισή ώρα σε ένα λίτρο ζεστό νερό, σουρώνουµε και χρησιμοποιούμε το υγρό σαν κολλύριο για κόκκινα, κουρασμένα και ερεθισμένα μάτια.

Φρέσκα πέταλα: Είναι ίσως η µόνη συνταγή που αναφέρεται στην καλλωπιστική καλεντούλα. Χρησιμοποιούνται τα φρέσκα πέταλα της για τα προβλήματα χολής. Είναι συνταγή της βουλγάρικης λαϊκής ιατρικής.

* Η θεραπεία διαρκεί 80 ηµέρες. Ξεκινούμε την πρώτη ηµέρα και καταπίνουµε ένα πέταλο µε λίγο νερό κατανήστικα. Αυξάνουμε τον αριθµό των πετάλων µε ένα κάθε ηµέρα, έτσι που την 40στή ημέρα να καταπιούµε 40 πέταλα. Μετά αρχίζουµε να ελαττώνουµε κατά ένα πέταλο κάθε μέρα, ούτως ώστε την 80στή ηµέρα να καταπιούµε µόνο ένα πέταλο.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.