0 κραταίγος ο αζορόλος, κοινά µοσφιλιά, ο κραταίγος ο µονόγυνος, γνωστός και σαν κοκκινοµοσφιλιά, μερμελιτζιά, τρικουκιά και τσιλλαρκά και ο κραταίγος η οξυάκανθα, είναι συγγενικά φυτά και ανήκουν στην οικογένεια των Ροδίδων.

Είναι φυτά που δε χρειάζονται ιδιαίτερη περιποίηση για να αναπτυχθούν, τα δε αυτοφυή, όπως είναι τα δύο πρώτα, θα τα βρούμε να φυτρώνουν και σε άγονα ασβεστώδη εδάφη, παρ’ όλο που συχνότερα τα βρίσκουμε σε δόµες καλλιεργήσιμων χωραφιών.

Το τρίτο είδος είναι καλλωπιστικό και το βρίσκουμε σε κήπους και πάρκα σε διάφορες ποικιλίες, όμως σημειώνουμε εδώ την πιο συχνά διαδεδομένη.

Είναι θάμνοι ακανθωτοί φυλλοβόλοι µε πυκνά κλαδιά, γεγονός που τους κάνει κατάλληλους για φυσικούς φράκτες, γιατί µε κατάλληλο κλάδεμα γίνονται απροσπέλαστοι και σ᾽αυτό βοηθούν και τα ακάνθια τους.

Τα άνθη τους µε μικρό µίσχο, βρίσκονται σε αραιούς ή πυκνούς κόρυβους και είναι µυρωδάτα άσπρα, κρεµώδη ή ρόδινα.

Ο καρπός τους είναι σφαιρικός, σαρκώδης, µε πετρώδη σπέρµατα, κίτρινος ή κόκκινος, μεγάλος, εδώδιµος για τα αυτοφυή, μικρός και άγευστος για τα καλλωπιστικά.

Ο κραταίγος είναι γνωστός από τα πανάρχαια χρόνια και βρίσκουμε αρκετά ενδιαφέροντα έθιµα και αναφορές για το σκληροτράχηλο και ωφέλιμο αυτό φυτό.

Οι Έλληνες το θεωρούσαν σύμβολο της ευτυχίας και ευημερίας των νεονύμφων και συνήθιζαν τις νύφες να τις στολίζουν µε τα άνθη του για να ευλογηθεί το νέο ζευγάρι.

Ακόμη οι καλεσμένοι σε γάμο κρατούσαν κλωνί κραταίγου, τις δε νυφικές παστάδες τις στόλιζαν µε άνθη ή κλωνιά κραταίγου. Οι πυρσοί που φώτιζαν το νυφικό κρεβάτι ήταν από κραταίγο, γιατί πίστευαν πως απομάκρυνε κάθε κακό.

Οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν αντιβασκανικό και τα φύλλα του τα έβαζαν στα νεογέννητα για να τες προστατεύσει από τα κακά πνεύματα και συνάμα να τα ευλογήσει.

Η καιόµενη θάµνος, µέσω της οποίας ο Θεός μίλησε στο Μωυσή, δεν ήταν άλλη από την ποικιλία κραταίγου, γνωστή ως πυράκανθα, που είναι ιθαγενές θάμνος των μεσογειακών χωρών.

Οι Ινδιάνοι της Αμερικής συνήθιζαν στα μακρινά τους ταξίδια να παίρνουν µαζί τους, σαν τροφή, παστό κρέας συσκευασμένο µε ξηρούς καρπούς κραταίγου και λίπος.

Κατά την περίοδο των σταυροφοριών, ο κάθε ιππότης που ξεκινούσε για τις σταυροφορίες πρόσφερε στην καλή του ένα κλωνί κραταίγου δεμένο µε ροζ κορδέλα, που αντιπροσώπευε τη σιωπηλή του υπόσχεση ότι «θα ζούσε µε την ελπίδα».

Παλιά οι μητέρες μετέφεραν τα άρρωστα τους παιδιά κάτω από ανθισμένους κραταίγους, γιατί πίστευαν ότι έτσι οι προσευχές τους για τη θεραπεία των παιδιών τους, θα εισακούγονταν πιο εύκολα µε την ευωδία των λουλουδιών του φυτού.

Ίσως αυτό να συνδεόταν µε την πεποίθηση  που υπήρχε, ότι µε τα κλαδιά του κραταίγου είχαν στεφανώσει το Χριστό. Στη Νορμανδία (μία από τις 18 περιοχές της Γαλλίας ) πιστεύουν ότι δεν κτυπά το δένδρο αυτό κεραυνός, γι αυτό και φυτεύουν κοντά στα σπίτια τους κραταίγο για να τα προφυλάξουν από τους κεραυνούς.

Ο κραταίγος ανήκει στην πολύ µικρή ομάδα των φαρμακευτικών φυτών, που θεωρούνται σαν θαύμα της φύσης για τις πολλαπλές του ευεργετικές ιδιότητες για τον άνθρωπο.

Τα άνθη και τα φύλλα του περιέχουν ακετοχολίνη, χολίνη. 15 διαφορετικά είδη φλαβονοειδή, που είναι τα βασικά βιολογικά ενεργά συστατικά τους, αιθέριο λάδι, αμυγδαλίνη, χρωστικές ουσίες, δεψικές ουσίες, κραταιγόλη, τριμεθυλαμίνη κ.α.

Οι καρποί τους περιέχουν προβιταμίνη Α, βιταμίνη Β, C, οργανικά οξέα, ανθοκυανίνη, νάτριο, αλουμίνιο, κάλιο, οργανικά οξέα, σάκχαρο κ.α.

Οι αρχαίοι το χρησιμοποιούσαν για τα αρθριτικά, σε πλευρίτιδα, ίλιγγο, αϋπνίες και άγχος.

Η σύγχρονη ιατρική έρχεται να επιβεβαιώσει µε πειράματα τις χρήσεις του αυτές.

Τα συστατικά που περιέχουν τα κάνουν ένα θαυμάσιο αντισπασμωδικό, ηρεμιστικό. διουρητικό και καρδιοτονωτικό πάνω απ’ όλα φυσικό φάρμακο.

Το γεγονός ότι είναι ένα φάρμακο χωρίς καμία τοξικότητα που µπορεί ο καρδιοπαθής να το παίρνει συνέχεια, χωρίς καμία βλαβερή επίπτωση στον οργανισμό του, το κάνει να πλεονεκτεί έναντι των άλλων καρδιοτονωτικών φαρμακευτικών φυτών, που συνήθως είναι τοξικά και παίρνονται κατόπιν αυστηρών ιατρικών οδηγιών.

Χρησιμοποιείται σαν ρυθμιστικό της αρτηριακής πίεσης, σαν τονωτικό της καρδιάς µε ηρεμιστική επίδραση στο καρδιοαγγειακό σύστημα, που βοηθά στη στηθάγχη, σε ταχυκαρδίες και κυκλοφοριακές ανωμαλίες ειδικά σε κυκλοφορικές ανωμαλίες που οφείλονται στην εμμηνόπαυση, και τέλος βοηθά στην ομαλή τροφοδοσία του εγκεφάλου µε αίμα.

Συνάμα βοηθά για µια ισορροπημένη λειτουργία του συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού συστήματος από την οποία εξαρτάται η ομαλή λειτουργία των διαφόρων οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού. Συστήνεται σε αϋπνίες, γιατί βοηθά για έναν ήσυχο ύπνο.

Έχει εκλεκτική δράση κατά του απλού κρυολογήματος, φθάνει να το χρησιμοποιήσουμε µε τα πρώτα συμπτώματα, ενώ µε γαργάρες βοηθά σε πονόλαιμους και κυνάγχη (φλεγμονή του φάρυγγα που προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή και την κατάποση).

Βοηθά επίσης σε ανωμαλίες του θυροειδούς αδένα.

Πέραν της πίεσης, χαμηλώνει τη χοληστερόλη στο αίμα και βοηθά σε περιπτώσεις αρτηριοσκλήρωσης. Τα άνθη και τα φύλλα του βοηθούν σε μία κούρα αδυνατίσματος.

Ο φλοιός των κορμών τους είναι αντιπυρετικός, σαν διουρητικός βοηθά σε λιθιάσεις και σε διόγκωση του προστάτη και συνάμα σαν ήπιο στυπτικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάρροιες.

Τα αγρινά της Κύπρου αγαπούν πολύ τα µόσμιλα και συνηθίζουν, όταν αυτά ωριμάσουν, να χτυπούν το κορµό της µοσφιλιάς, µε τα κέρατά τους, για να πέσουν και να τα φάνε.

Τα άλλα αγρινά της περιοχής, ακούγοντας τον ήχο, μαζεύονται για να πάρουν και αυτά το μερίδιο τους. Τη συνήθεια αυτή των αγρινών, τη γνωρίζουν καλά οι λαθροκυνηγοί, που καταφεύγουν στο πάρα κάτω κόλπο, για να τα προσελκύσουν και να τα σκοτώσουν εύκολα.

Ένας από τους κυνηγούς χτυπά το κορμό ενός δένδρου µε ένα χοντρό ξύλο, ενώ οι άλλοι είναι κρυμμένοι και περιμένουν να φτάσουν τα αγρινά, που ανταποκρίνονται στο κάλεσμα αυτό, σε ακτίνα βολής.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Αφέψημα λουλουδιών και φύλλων: Βράζουμε για 5 λεπτά σε ένα ποτήρι νερό, ένα κουταλάκι του καφέ ξηρά βότανα, σουρώνουμε, γλυκαίνουμε κατά βούληση και παίρνουμε 2-3 ποτήρια την ημέρα.

Αφέψημα φρούτων: Βράζουµε για 10 λεπτά 50 γραμμάρια ξηρά φρούτα σε ένα λίτρο νερό, σουρώνουµε και πίνουμε το υγρό αυτό στο διάστημα 2 ημερών.

Αφέψημα φρούτων και λουλουδιών: Βράζουμε 20 γραμμάρια άνθη και φρούτα σε µισό λίτρο νερό, για 10 λεπτά και το υγρό αυτό το χρησιμοποιούμε σαν λοσιόν καθαρίσματος του προσώπου.

Σε ξύδι: Αφήνουμε ώριμα κοκκινοµόσφιλα σε ξύδι και τα χρησιμοποιούμε σαν ορεκτικά.

Μαρμελάδα µοσφίλων: Βράζουµε ώριμα µόσφιλα µε νερό, αφού προηγουμένως κόψουμε τις δύο άκρες τους και ελευθερώσουμε τα σπέρματα, µέχρι ότου µαλακώσει η σάρκα τους.

Σουρώνουμε και μετρούμε το υγρό. Προσθέτουμε ανάλογη ζάχαρη, έχοντας υπόψη ότι για κάθε 10 ποτήρια χυμό προσθέτουμε 11 ποτήρια ζάχαρη. Αφήνουμε για μία νύχτα και την επαύριο δένουµε σε μαρμελάδα.

Λίγα λεπτά πριν την κατεβάσουµε από την φωτιά προσθέτουμε χυμό λεμονιού. Η αναλογία είναι για κάθε 5 ποτήρια χυμού, το χυμό 2 λεμονιών. Σερβίρουµε ζεστή.

Ἡ μαρμελάδα αυτή συγκεντρώνει όλες τις ιδιότητες των µοσφίλων και συστήνεται αντί οποιασδήποτε άλλης.

* Αξίζει να αναφέρουμε ότι στη Βουλγαρία κατασκευάζουν το φάρμακο «κραταιμόν», χρησιμοποιώντας τον κραταίγο. για τις παθήσεις της στεφανιαίας.

Τα αγρινά της Κύπρου αγαπούν πολύ τα µόσμιλα και συνηθίζουν, όταν αυτά ωριμάσουν, να χτυπούν το κορµό της µοσφιλιάς, µε τα κέρατά τους, για να πέσουν και να τα φάνε.

Τα άλλα αγρινά της περιοχής, ακούγοντας τον ήχο, μαζεύονται για να πάρουν και αυτά το μερίδιο τους. Τη συνήθεια αυτή των αγρινών, τη γνωρίζουν καλά οι λαθροκυνηγοί, που καταφεύγουν στο πάρα κάτω κόλπο, για να τα προσελκύσουν και να τα σκοτώσουν εύκολα.

Ένας από τους κυνηγούς χτυπά το κορμό ενός δένδρου µε ένα χοντρό ξύλο, ενώ οι άλλοι είναι κρυμμένοι και περιμένουν να φτάσουν τα αγρινά, που ανταποκρίνονται στο κάλεσμα αυτό, σε ακτίνα βολής.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.