Η λαβαντούλα η στενόφυλλη, η κοινή λεβάντα και η λαβαντούλα η στοϊχάς, γνωστή ως µυροφόρα και αγριολεβάντα ανήκουν στην οικογένεια των Χειλανθών και στην κατηγορία των αρωματικών φυτών.

Είναι πολυετή θαμνώδη φυτά, έχουν φύλλα µακρόστενα, ελαφρά χνουδωτά µάλλον σαρκώδη και ασηµόχρωα.

Χαρακτηριστική διαφορά τους είναι η ανθοφορία τους, που στη µεν πρώτη τα άνθη είναι χειλόµορφα, βιολετιά και βρίσκονται σε αραιή, ακραία ταξιανθία, ενώ της άγριας είναι βιολετιά και βρίσκονται σε ακραία, πυκνά στάχυα.

Ανθίζουν την άνοιξη η µεν πρώτη σε κήπους, η δε δεύτερη σε ξερότοπους, πετρώδη εδάφη και ποταμούς στα ηµιορεινά του νησιού μας.

Η λαβαντούλα η στοϊχάς είναι ιθαγενές φυτό των Μεσογειακών χωρών και αναφέρεται από τον Πλίνιο και το Διοσκουρίδη, η καλλωπιστική λεβάντα είναι υβρίδιο της άγριας.

Σήμερα υπάρχουν αρκετές καλλωπιστικές ποικιλίες, που καλλιεργούνται για το αιθέριο λάδι τους, παρ'όλο που το ανώτερο ποιοτικά λάδι είναι αυτό που δίδει η λαβαντούλα η στενόφυλλη.

Υπάρχουν αρκετές ενδιαφέρουσες καταγραφές για τη λεβάντα και τη χρήση της.

Η λεβάντα ήταν από τα πρώτα φυτά που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος από την αρχαιότητα για καλλωπιστικούς σκοπούς. Η ονομασία της προέρχεται από το λατινικό Lavare που σημαίνει πλένω γιατί έριχναν άνθη λεβάντας στα μπάνια τους για να τα αρωματίζουν. Μια συνήθεια που την καθιέρωσαν οι Ρωμαίοι.

Τα σακουλάκια λεβάντας είχαν τη θέση τους στις κασέλες και στα ντουλάπια, για να αρωματίζουν τα ρούχα και να διώχνουν το σκώρο. Ακόμη και στις φόδρες των ρούχων έραβαν λεβάντα για τους σκοπούς αυτούς.

Με το λάδι της άλειφαν τα πόδια των κρεβατιών τους για να απαλλαγούν από τους κοριούς. Με το ίδιο λάδι άλειφαν τα κεφάλια των παιδιών για να τα απαλλάξουν από τις ψείρες. Επίσης το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία των λαβωματιών.

Οι κυνηγοί ήξεραν ότι μπορούσαν να σωθούν οι ίδιοι και να σώσουν και τους σκύλους τους από τα δαγκώματα των οχιών, αν κυνηγούσαν σε τόπο που φύτρωνε λεβάντα. Έλιωναν τα φύλλα της και τα αποθέταν στις πληγές.

Οι νεότερες έρευνες έχουν αποδείξει ότι το αιθέριο λάδι της λεβάντας είναι δραστικό αντισηπτικό για το βάκιλο της διφθερίτιδας και του τύφου, για τους στρεπτόκοκκους και πνευµόκοκκους και δραστικό αντίδοτο για τα δηλητήρια.

Η λεβάντα είναι συνδεδεμένη µε την ιστορία της αρωµατοθεραπείας. Το 1920 ο Rene Maurice Gattefosse θα καεί άσχημα σε μία έκρηξη στο χηµείο του οικογενειακού του εργοστασίου που καταστεύαζε αρωματικά έλαια.

Το πρώτο πράγµα που βρήκε πρόχειρο για να καταλαγιάσει τους πόνους του ήταν καθαρό λάδι λεβάντας. Πρόσεξε ότι η θεραπεία ήταν γρήγορη και η επούλωση χωρίς σημάδι.

Αυτό του έδωσε το έναυσμα να ξεκινήσει τις έρευνες του για τις θεραπευτικές ιδιότητες των αρωματικών ουσιών.

Μετά από οκτώ χρόνια πειραματισμού θα εκδώσει το πρώτο βιβλίο για την αρωματοθεραπεία και θα σημάνει την αρχή της αρωµατοθεραπείας σαν ξεχωριστό κλάδο θεραπείας.

Το αιθέριο λάδι της χρησιμοποιείται σαν καλλυντικό, για θεραπευτικούς σκοπούς και κατέχει µια ξεχωριστή θέση στην αρωματοθεραπεία.

Ξηραμένες διατηρούν το άρωμα τους για χρόνια.

Τα φύλλα της περιέχουν αιθέριο λάδι µε κύρια συστατικά το οξικό λιναλύλιο, λιναλοόλη, γερανιόλη, βορνεόλη και τερπενικούς υδρογονάνθρακες.

Τα άνθη περιέχουν ακόµη κουµαρινικά παράγωγα, ταννίνη, ροζµαρινικό οξύ, πικρές ουσίες, ανθοκυανίνη και ανόργανα άλατα.

Έχει αντισηπτικές, επουλωτικές, ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές και σπασμολυτικές Ιδιότητες και συστήνεται:

- σαν καταπραϋντική του νευρικού συστήματος και των λείων μυών, σε περιπτώσεις νευρικής υπερέντασής, νευρασθένειες, αϋπνίες, καρδιακές νευρώσεις, πονοκεφάλους και ημικρανίες, λιποθυμίες και µελαγχολίες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το έγχυμα της ή μασάζ µε αιθέριο λάδι της, γιατί έχει την ιδιότητα να εξισορροπεί τις σωματικές και ψυχικές δυνάμεις του οργανισμού.

-σε προβλήματα του αναπνευστικού, όπως βρογχικά, ιγμορίτιδα, άσθμα και φυματίωση.

- σε δερματικά προβλήματα, όπως ακμή, πληγές, αναφυλαξία, έκζεμα, μώλωπες, οιδήματα και γενικά σε δερματοπάθειες.

- σε δαγκώματα εντόμων και φιδιών.

- σε άφθες µε γαργάρες.

- σε υπέρταση, ταχυκαρδία και για τόνωση του κυκλοφοριακού συστήματος.

- σε αέρια στα έντερα και για καταπολόµηση των παρασίτων στα έντερα.

- σε προβλήματα χολής.

- σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους µε εντριβές.

- σε γυναικολογικά προβλήματα, όπως λευκόρροια, οδυνηρά και ακανόνιστα έµµηνα. Ακόμη µε μασάζ στο τελευταίο σπόνδυλο µε λάδι αιθέριο λάδι της, επιταχύνει και ευκολύνει τη γέννα, για να απωθεί τα έντομα και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λίγες σταγόνες από το αιθέριο λάδι της στη συσκευή για αρωματισμό της ατμόσφαιρας και να επιτύχουμε διπλό αποτέλεσμα, μαζί µε τον αρωματισμό του χώρου µας να απαλλαγούμε από τα ενοχλητικά έντομα.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Για εξωτερική χρήση ετοιμάζουμε ένα πιο δυνατό έγχυµα, βάζοντας τη διπλάσια δόση βοτάνου και το χρησιμοποιούμε για πλύσεις σε δερματικά προβλήματα, µε εσωτερική πλύση σε λευκόρροια, µε κομπρέσες σε πληγές, αποστήµατα και πονοκεφάλους.

Ακόμη με λούσιμο των μαλλιών για απαλλαγή από την πιτυρίδα και µε θεραπευτικά μπάνια για ξεκούραση, τόνωση, σε δερματικά προβλήματα, ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους.

Λάδι: Αφήνουμε μία φούχτα άνθη λεβάντας σε ένα λίτρο λιπαρό φυτικό λάδι ἡ ελαιόλαδο, για τρεις ημέρες στον ήλιο, σουρώνουµε και προσθέτουμε νέα άνθη λεβάντας.

Επαναλαμβάνουμε μέχρις ότου το λάδι µας μυρίζει έντονα λεβάντα. Χρησιμοποιείται στα δερµατικά προβλήµατα και πληγές µε επαλείψεις και για τα μαλλιά µε εντριβές.

Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και εσωτερικά για τις ιδιότητες της λεβάντας, απλά το διαλύουμε σε νερό. Η δοσολογία είναι 5-6 σταγόνες σε µισό ποτήρι νερό.

Οι φρέσκες ανθισμένες κορυφές της λεβάντας χρησιμοποιούνται για αρωματισμό καλλυντικών, (το περίφημο νερό Κολωνίας), ποτών, φαγητών, γλυκών και διαφόρων ειδών ψωμιού.

Τα ξηρά άνθη της σε σακουλάκια αρωματίζουν και διώχνουν το σκώρο στα ερμάρια, συρτάρια και μπαούλα.

Το αιθέριο λάδι της χρησιμοποιείται στην αρωµατοθεραπεία και θεωρείται ένα από τα βασικά λάδια για το σκοπό αυτό.

Χρησιμοποιούνται µόνο μερικές σταγόνες του, διαλυμένες σε λιπαρό φυτικό λάδι.

Λόγω των ιδιοτήτων του χρησιμοποιείται σε συνδυασμό µε πολλά άλλα αιθέρια λάδια, περισσότερο για να ενισχύει τις ιδιότητές τους και συνάμα να εξουδετερώνει τις έντονες ή ερεθιστικές τους ιδιότητες.

Δρ Κυριακή Ζανέττου: Τελειώνοντας το κεφάλαιο λεβάντα μπαίνω στον πειρασμό να δώσω τη δοκιμασμένη συνταγή του Helmerich, για την ψώρα, που την ολοκλήρωσε µετά από μακρύ πειραματισμό.

Αναμειγνύουμε από ένα γραμμάριο αιθέριο λάδι λεβάντας, λεμονιού, µέντας, γαρύφαλλου και κανέλλας, προσθέτουμε ένα γραμμάριο γόµα τραγάγκαθας, πενήντα γραμμάρια σόδα, εκατό γραμμάρια θείο και διακόσια γραμμάρια γλυκερίνη.

Τα αναμειγνύουμε καλά μέχρις ότου γίνει ένα ομοιογενές μείγμα και το φυλάμε. Με επαλείψεις χρησιμοποιείται όχι µόνο για περιπτώσεις ψώρας, αλλά βοηθά και σε άλλα δερματικά προβλήματα.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.