Η µένθα η υδρόφιλη γνωστή και σαν βασιλοκόδιοσµος, γλυφώνι και φλισκούνι, η µένθα η μακρόφυλλη γνωστή σαν ποταμοίτανος και αγριόδιοσµος, η µένθα η πουλέγιος γνωστή σαν πριντζόλλος και η µένθα η πράσινη, ο κοινός διόσµος, ανήκουν στην οικογενεια των Χειλανθών.

Τα τρία πρὠτα είδη αντιπροσωπεύουν µε δύο λοξής τον άγριο δυόσμο, που φυτρώνει συνήθως κατά μήκος των ποταμών και σε µέρη που έχει νερό.

Έχουν µια έντονη μυρωδιά µέντας και είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσεις πριν την ανθοφορία τους, γιατί έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, ειδικά η πουλέγιος και η µακρόφυλλη.

Η µένθα η πράσινη, ο κοινός δυόσμος, είναι κατ᾽ εξοχήν καλλιεργήσιμο φυτό, παρ᾽ όλο που το βρίσκουμε και αυτοφυές. Ξεχωρίζει από τα άλλα είδη γιατί δεν έχει την χαρακτηριστική μυρωδιά της µέντας.

Γενικά όλα τα είδη έχουν ωοειδή µέχρι μακρόστενα, οξύκορφα, οδοντωτά, μυρωδάτα φύλλα, µε μικρό µίσχο ή χωρίς µίσχο.

Είναι φυτά που εύκολα διασταυρώνονται γι’ αυτό και δύσκολα προσδιορίζονται, όσο αφορά το είδος τους, πριν την ανθοφορία.

Είναι φυτά κοσμοπολίτικα, πιστεύεται ότι έχουν σαν πατρίδα τους την Ασία, απ᾿ όπου και μεταφέρθηκαν από τα πανάρχαια χρόνια σε άλλες χώρες.

Από την Ελληνική μυθολογία, βλέπουμε ότι η Μένθα ή Μίνθη φέρεται να ήταν παλλακίδα του Πλούτωνα, ο οποίος για να γλυτώσει από τη ζήλια της Περσεφόνης, τη μεταμόρφωσε σε φυτό.

Ο Πλίνιος και ο Ιπποκράτης την αναφέρουν σαν βότανο αλλά και σαν αρωματικό φυτό. Αναφέρεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν τα τραπέζια τους µε αγριόδυοσµο και µετά κάθονταν για φαγητό.

Από το 6ο μ.Χ. αιώνα τη βρίσκουμε σαν συστατικό στις κρέμες που χρησιμοποιούσαν για να καθαρίζουν τα δόντια και να αρωματίζουν το στόμα τους.

Οι Άραβες την εκτιμούσαν σαν αφροδισιακή, µέχρι σήµερα πίνουν τσάι αγριόδυοσµου για να αυξήσουν τη σεξουαλική τους ικανότητα.

Στην Ευρώπη χρησιμοποιούταν πλατιά, το αιθέριο λάδι της, στη φαρμακοποιία, ποτοποιία και ζαχαροπλαστική, για να βελτιώσουν τη γεύση, το άρωμα και να ενισχύουν τις Ιδιότητες των διαφόρων προϊόντων, όπως φάρμακα, σιρόπια, οδοντόπαστες, παστίλιες για το βήχα, μαστίχα, καραμέλες, ζαχαρωτά, λικέρ κ.α.

Σίγουρα αυτό γινόταν ως πριν µερικά χρόνια, γιατί σήµερα είναι γεγονός ότι ολοένα και περισσότερο αντικαθίσταται από το συνθετικό µεντόλ.

Περιέχουν µέχρι και 3% αιθέριο λάδι και η ποσότητα αυτή, καθώς και η ποιότητά του, κειµένεται ανάλογα µε την ποικιλία του φυτού, τόπο και τρόπο καλλιέργειας του.

Βασικά το αιθέριο λάδι αποτελείται από τη µεντόλη, που δίδει την ευχάριστη μυρωδιά στο αιθέριο λάδι και την ιασµόνη, που προσδιορίζει την ποιότητα του λαδιού.

Στα φύλλα συναντούμε επίσης ταννίνες, πικρές ουσίες, φλαβονοειδή γλυκοσίδια, οργανικά οξέα και άλατα.

Έχουν σπασμολυτικές, αντιφλεγµονικές, τονωτικές, απολυμαντικές και διεγερτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις αναισθησίας των ευαίσθητων νευρικών απολήξεων, όπως τη διέγερση των ευαίσθητων προς το ψύχος νεύρων.

Μπορούμε να τα βρούμε στο εμπόριο για το σκοπό αυτό, σε οδοντόπαστες, υγρά για πλύσεις της στοματικής κοιλότητας και σταγόνες μύτης.

Επίσης σιρόπια για περιπτώσεις ανωμαλιών στο γαστρεντερικό σύστημα, όπως αναγούλες, εμετούς, ζαλάδες, στομαχικούς και εντερικούς πόνους και διάρροιες.

Είναι ορεκτικά, ευστόµαχα και διεγείρουν την έκκριση των υγρών του στομάχου και βοηθούν στη χώνεψη, βοηθούν επίσης σε παθήσεις της χολής και πέτρες στη χολή, γιατί επιδρούν σπασμολυτικά στους λείους µυς των τοιχωμάτων της χολής.

Έχουν αιμοστατικές ιδιότητες και συστήνονται σε αιμορραγίες, κυρίως σε μητρορραγίες.

Σαν νευροτονωτικά συστήνονται σε περιπτώσεις νευρικής υπερευαισθησίας, όπως ημικρανίες, πονοκεφάλους και σε σεξουαλική υπερδιέγερση ή υποτονικότητα.

Είναι γνωστό ότι ο δυόσμος κατευνάζει τη σεξουαλική διάθεση, ενώ για τόνωση της σεξουαλικής διάθεσης βοηθά ο αγριόδυοσµος.

Τέλος συστήνονται σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους και γενικά σε διάφορους πόνους.

Με εξωτερική χρήση βοηθούν τα λειωμένα φύλλα τους µε επιθέματα, σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε µαστίτιδες, σε πόνους δοντιών, δερματικές πληγές, μώλωπες και µε εισπνοές των ατμών τους σε βρογχικά και πονεμένα λαιμά.

Οι ιδιότητες που αναφέραμε µέχρι τώρα είναι ταυτόσημες για όλα τα είδη δυόσμου και αγριόδυοσµου, εκτός από τη διευκρίνηση, που έχει γίνει για προβλήματα σεξουαλικότητας.

Επίσης θα πρέπει να ξέρουμε ότι προσθέτοντας τα φύλλα τους στο τσάι και αφήνοντάς τα λίγα λεπτά πριν το σερβίρουμε, ενισχύουμε τις ιδιότητές τους και το άρωμα τους.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Με κρύα επιθέματα το έγχυµα αυτό είναι δροσιστικό και συστήνεται σε εμπύρετες καταστάσεις και σε κτυπήματα, γιατί προλαμβάνει το πρήξιμο και βοηθά στη διάλυση των αιματωμάτων.

Ο δυόσμος συνδυάζεται µε το γλυκάνισο, που ενισχύει συνάμα τις ιδιότητές του. Μπορούμε να ετοιμάσουμε ένα πιο ενισχυμένο ρόφημα, βράζοντας για 5 λεπτά ένα κουταλάκι του καφέ γλυκάνισο σε δύο ποτήρια νερό. Αφού το αφαιρέσουμε από τη φωτιά, προσθέτουμε 2 κουταλάκια του καφέ δυόσμο, καλύπτουμε και αφήνουμε για 10 λεπτά, σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό για μία ημέρα.

*Το χρησιμοποιούμε σε κολικούς, σαν αντιεμετικό και µετά τον εμετό για να τακτοποιήσουμε το στομάχι, σε κράμπες και νευρικούς σπασμούς και για να καταπολεμήσουμε το αίσθημα υποτονικότητας µετά από εξαντλητική δουλειά και κόπωση.

**Όταν το παίρνουμε γουλιά-γουλιά, σταµατά το λόξιγκα και βοηθά σε προβλήματα χολής.

Μασώντας φρέσκα φύλλα δυόσμου ή αγριόδυοσµου, (πολλοί μάλιστα συνηθίζουν να τρώνε τον πριντζόλλο σαλάτα), καταπραΰνουμε τους πόνους των δοντιών και τα ερεθισμένα ούλα. Ακόμη βοηθά σε προβλήματα χολής και στομαχιού, ενώ αρωματίζουμε και το στόμα, γιατί διώχνει την κακοσμία και τις βαρετές μυρωδιές, όπως είναι του σκόρδου και του κρεμμυδιού. Τα ξηρά φύλλα τους λειωμένα σε σκόνη χρησιμοποιούνται σε πληγές και έλκη σαν αντισηπτικό και επουλωτικό. Στο εμπόριο χρησιμοποιείται το λάδι τους, που η ποιότητά του στηρίζεται στην ποσότητα της ιασµόλης που περιέχει.

Τα ποιοτικά αιθέρια λάδια τους χρησιμοποιούνται στη φαρμακοποιία και την αρωματοθεραπεία.

Η αρωµατοθεραπεία τα χρησιμοποιεί µε μασάζ, για προβλήματα του γαστροεντερικού και αναπνευστικού συστήµατος και σε εμπύρετες καταστάσεις.

Με υδρατμούς το χρησιμοποιεί για καθαρισμό του προσώπου, γιατί µε τις αντισηπτικές του Ιδιότητες, προφυλάσσει από μολύνσεις.

Με κρύες κομπρέσες το χρησιμοποιεί για πονοκεφάλους και ημικρανίες στο αρχικό τους στάδιο.

Με εισπνοές το χρησιμοποιεί σε καταστάσεις σοκ και σε ναυτία, ενώ µε αρωματισμό χώρου το χρησιμοποιεί γιατί τονώνει το μυαλό και ξεκαθαρίζει τις σκέψεις.

Συνδυασμένο µε το ευκαλυπτέλαιο σε ψέκασμα χώρων, διώχνει µακριά τα έντοκα, τα ποντίκια και τις ποντίκες. *Το ίδιο αποτέλεσμα έχουμε αν στα ερμάρια, που έχουμε τα τρόφιμα, βάλουμε κλωνιά δυόσμου. Η μυρωδιά του δεν αφήνει τα ποντίκια να πλησιάσουν.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.