Ἡ ορίγανος ή µαρζιοράνα ή ταινιόφυλλος ή μαντζουράνα, κοινά γνωστή σαν ρίγανη και σαψισιά, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών και στην κατηγορία των ενδημικών φυτών της Κύπρου.

Είναι πολυετής. πολύκλαδος, χνουδωτός, έντονα αρωματικός ηµίθαµνος. Τα φύλλα του είναι αντίθετα, ωοειδή µακρόστενα, µε μικρό µίσχο, γκριζοπράσινα.

Τα άνθη του είναι μικρά χειλόμορφα, άσπρα και βρίσκονται σε ακραίες διακλαδισμένες ταξιανθίες. Ο καρπός του είναι µικρό κάρυο.

Ανθίζει από το Μάη µέχρι τον Οκτώβρη και το βρίσκομε σε µακκία βλάστηση και ασβεστολιθικά πετρώματα στον Ακάμα και στη Καρπασία.

Η ρίγανη η µαρζιοράνα ή μαντζουράνα είναι κοσμοπολίτικο βότανο και θεωρείται η καλλιεργημένη µορφή του ενδημικού φυτού της Κύπρου, από το οποίο διαφέρει ώς προς το σχήμα των φύλλων και στην άνθηση της.

Στην κυπριακή ύπαιθρο βρίσκουμε ακόμη τέσσερα είδη ρίγανης, µε θεραπευτικές ιδιότητες παραπλήσιες µε τη ρίγανη που περιγράφουμε.

Ανώτερη όλων πάντως θεωρείται η σαψισιά. Γνωστή από τα πανάρχαια χρόνια, σε αναφορές σημειώνεται ότι η κυπριακή ρίγανη, γνωστή σαν αµάρακο, έδιδε το ανώτερο ποιοτικά αιθέριο λάδι και µετά ακολουθούσε η ρίγανη από τη Μυτιλήνη.

Οι Άραβες και συγκεκριμένα οι Σύριοι, έβγαζαν ένα μύρο από το αµάρακο και το ονόμαζαν «αμαρακινό» για το οποίο ο Θεόφραστος αναφέρει σε ένα σύγγραμμά του ότι η μυρωδιά του ήταν τόσο δυνατή που προκαλούσε πονοκέφαλο.

Άλλες αναφορές έχουμε από τους Αιγυπτίους και τους Άραβες που το χρησιμοποιούσαν σαν βότανο και ταύτιζαν τις θεραπευτικές του ιδιότητες µε αυτές του θυμαριού και της µέντας, τονίζοντας ότι το αµάρακο είναι ανώτερο για θεραπευτικά μπάνια.

Οι ρήτορες και οι τροβαδούροι χρησιμοποιούσαν έγχυμα της µε μέλι για να διατηρήσουν και να τονώσουν τη φωνή τους.

Στην Αγγλία χρησιμοποιούσαν τις ανθισμένες κορυφές της, για να αρωματίσουν τη σπιτίσια μπύρα τους, που της έδιδαν έτσι µια ιδιαίτερη γεύση και μυρωδιά.

Περιέχει αιθέριο λάδι που αποτελείται από βορνεόλη, καμφορά, τερπένες, τερπινεόλη, σαμπινίνη και ροζμαρινικό οξύ.

Περιέχει ακόμη ταννίνες, καροτίνη και βιταμίνη C.

Η ρίγανη είναι ευστόµαχη, χωνευτική, διώχνει τα αέρια από το στομάχι και τα έντερα, καταπολεμά τους πόνους του γαστροεντερικού συστήματος, τονώνει την όρεξη και τη λειτουργία του συκωτιού και της χολής.

Τονώνει επίσης την κυκλοφορία του αίματος, προφυλάσσει από εγκεφαλικά και αποπληξία, ρίχνει την πίεση και βοηθά σε περιπτώσεις παράλυσης και ψύξης.

Βοηθά σε περιπτώσεις απώλειας της µνήµης, καταπολεμά το άγχος, τη νευρική υπερένταση, τις νευρασθένειες, τις αϋπνίες, τις ημικρανίες και τους εμετούς και συστήνεται σε περιπτώσεις επιληψίας και σπασμούς, ειδικά σε µικρά παιδιά.

Βοηθά τους διαβητικούς να ρίξουν το σάκχαρο τους στο αίμα.

Έχει αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται εσωτερικά και εξωτερικά σε πληγές.

Είναι σπασμολυτική και χρησιμοποιείται σε κολικούς πόνους.

Είναι αποχρεμπτική, αλλά κυρίως εφιδρωτική και χρησιμοποιείται σε γρίπες και κρυολογήματα.

Αυξάνει τα λευκά αιμοσφαίρια στο αίμα και ενισχύει τη φυσική αντίδραση του οργανισμού έναντι των μολύνσεων.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Βάζουμε µια κουταλιά της σούπας ξηρά άνθη και φύλλα σε ένα ποτήρι καυτό νερό, αφήνουμε για 5-10 λεπτά, σουρώνουμε, γλυκαίνουμε µε μέλι και πίνουμε 2-3 ποτήρια την ημέρα.

Φρέσκος χυμός φύλλων: Μπορούμε να τον πάρουμε λειώνοντας φύλλα της και περνώντας τα από λεπτό ύφασμα.

Ο χυμός αυτός βοηθά σε επιληψία, όταν τον ρουφήσουμε από τη μύτη.

Είναι αποσυµφορητικός σε περιπτώσεις κρυολογημάτων και σε βουλωμένες µύτες.

Βοηθά σε ημικρανίες, πονοκεφάλους και ημιπληγία µε επαλείψεις και εισπνοές από τη μύτη. Σε περιπτώσεις πόνων στα αυτιά, µια σταγόνα του στο πονεμένο αυτί, καταπραΰνει τον πόνο.

Φύλλα: Κατάπλασµμα από φρέσκα φύλλα της ρίγανης τοπικά, βοηθά σε προβλήματα συκωτιού.

Όταν ρουφήσουμε από τη μύτη σκόνη ξηρών φύλλων ρίγανης, βοηθά στην αποσυμφόρηση της. Η σκόνη αυτή των ξηρών φύλλων της είναι αντισηπτική και επουλωτική και χρησιμοποιείται για την περιποίηση πληγών.

Δουλεμένη η σκόνη αυτή µε ελαιόλαδο, µας δίνει µια επουλωτική και αντισηπτική κρέμα που μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε σε πληγές.

Αφέψημα ρίγανης: Βράζουμε αρκετή ρίγανη σε µπόλικο νερό μέχρι να γίνει σκούρο και σουρώνουμε.

Αντί ρίγανη μπορούμε να διαλύσουμε λίγες σταγόνες αιθέριο λάδι ρίγανης σε λίγο οινόπνευμα ή γάλα ή λιπαρό λάδι και να το προσθέσουμε µετά σε ξεστό νερό.

Ενώ βράζει ακόμη το νερό στη φωτιά, μπορούμε να σκεπαστούμε µε μία πετσέτα και να εισπνεύσουμε τους υδρατμούς.

Βοηθούν οι εισπνοές αυτές σε γρίπες, κρυολογήματα και βουλωμένη μύτη.

Το αφέψημα αυτό το χρησιμοποιούμε για περιποίηση πληγών µε πλύσεις, για ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε ημιπληγίες και επιληψία µε κομπρέσες.

Όταν το προσθέσουμε σε θεραπευτικά µπάνια, ξεκουράζει και τονώνει τον οργανισμό και προλαμβάνει τις κρίσεις επιληψίας. Τα µπάνια αυτά είναι επίσης έντονα εφιδρωτικά.

Αιθένειο λάδι: Το αιθέριο λάδι της ρίγανης χρησιμοποιείται στην αρωμµατοθεραπεία για θεραπευτικούς σκοπούς µε μασάζ, αρωματισμό χώρου και θεραπευτικά µπάνια.

Βοηθά σε παθήσεις του γαστρεντερικού και αναπνευστικού συστήματος, επίσης σε αμνησία και αϋπνία.

Τονώνει ψυχικά τους μοναχικούς τύπους και κατευνάζει τις σεξουαλικές επιθυμίες.

Χαλαρώνει µε µασάζ τους τεντωμένους µυς και βοηθά για χαλάρωση µετά από εντατική άσκηση ή χειρωνακτική δουλειά, σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε παραλύσεις και ημιπληγίες.

Χρησιμοποιείται επίσης και σε περιπτώσεις ψηλής πίεσης.

Με αρωματισμό χώρου απωθεί τα έντομα.

Είναι από τα πιο δυνατά λάδια και συνήθως χρησιμοποιείται µόνο ελάχιστη ποσότητά του.

Λίγες σταγόνες διαλυμένες σε λιπαρό φυτικό λάδι και τις περισσότερες φορές σε συνδυασμό µε άλλα αιθέρια έλαια, ανάλογα µε το σκοπό που θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε.

Το αιθέριο λάδι της ρίγανης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε πονόδοντους, που οφείλονται σε χαλασμένα δόντια, μέχρις ότου δούμε οδοντίατρο.

Με µια οδοντογλυφίδα βάζουμε µια σταγόνα του στο χαλασμένο δόντι, καταπραΰνει τον πόνο.

Ρουβανόλαδο: Παλιά στα χωριά µας ετοίμαζαν το ρουβανόλαδο, που το χρησιμοποιούσαν σαν δυνατό φάρμακο πολύ προσεκτικά.

Για το σκοπό αυτό έβραζαν καλά ανθισμένες κορυφές ρίγανης σε νερό. Μετά έβαζαν το αφέψημα αυτό σε λαδικό, µε τη βοήθεια του οποίου αφαιρούσαν το νερό και έπαιρναν το λιπαρό λάδι της ρίγανης, το ρουβανόλαδο.

Το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία δερματικών προβλημάτων και πληγών. Επειδή ήταν πολύ δραστικό, το άλειφαν χρησιμοποιώντας καθαρό φτερό πουλιού.

Σε περιπτώσεις που  δημιουργούνταν εγκαύματα από τη θεραπεία αυτή, τα γιάτρευαν αλείφοντας το μέρος µε ελαιόλαδο.

Τα ξηραμένα άνθη και σπόροι της ρίγανης αποτελούν το γνωστό καρύκευμα, που χρησιμοποιούμε πλατιά για να αρωματίσουμε κρέατα, αλλαντικά, σούπες, σάλτσες και άλλα ορεκτικά. Ακόμη ψωμιά και διάφορα ορεκτικά είδη αρτοποιίας.

Η ρίγανη καταπολεμά έντομα, μυρμήγκια και σκώρο.

Δρ Κυριακή Ζανέττου: Θα θελα να καταγράψω µια προσωπική εμπειρία. Στο σπίτι µου είχα ένα μικρό φιλοξενούμενο, ένα ποντίκι, που δε μπόρεσα να απαλλαγώ.

Παρόλο που χρησιμοποίησα διάφορα μέσα. Από µια εξόρμηση µου στην ύπαιθρο, έφερα µαζί µου φρέσκια ρίγανη, που την άπλωσα σε ένα πανέρι για να ξηραθεί. Ένα βράδυ μπαίνοντας στο δωμάτιο, όπου ξηραινόταν η ρίγανη, πρόσεξα µια σκούρα µπαλίτσα στην άκρη του πανεριού. Πλησιάζοντας ανακάλυψα ότι ήταν το ποντίκι, ναρκωμένο από τη μυρωδιά της ρίγανης.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.