Η πούνικα η κοκκώδης, η κοινή ροδιά ή ροβκιά, ανήκει στην οικογένεια των Πουνικίδων. Είναι πολύκλαδος, φυλλοβόλος θάμνος ή µικρό δένδρο που µπορεί να φθάσει τα επτά µέτρα ύψος. Έχει φύλλα αντωοειδή-προµήκη µε μικρό µίσχο.

Τα άνθη της είναι κατακόκκινα και βρίσκονται στα ακραία κλαδιά της. Χωρίζονται σε γόνιμα, που δίδουν τον καρπό και σε άγονα που πέφτουν µετά την άνθηση τους.

Ο καρπός τους είναι μεγάλος ωοειδής, µε δερµατώδες περίβληµα που προστατεύει τους πολυάριθµους κοκκινωπούς και σαρκώδεις κόκκους µε γλυκιά ἡ όξινη σάρκα, που περιβάλλει το σπέρµα. Ανθίζει την άνοιξη και καλλιεργείται για τον καρπό της.

Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες ροδιάς ακόµη και καλλωπιστικές. Από τις καλλωπιστικές ξεχωρίζουμε δύο ενδιαφέροντα είδη.

Το ένα είναι μεγάλος θάµνος µε πλούσια άνθηση που το κάθε άνθος είναι σαν µικρό πολύφυλλο ρόδο, κατάλληλο για κήπους και αλέες και το δεύτερο είδος που είναι μινιατούρα, κατάλληλο για γλάστρες.

Από τα καλλιεργηµένα είδη υπάρχουν ποικιλίες µε χοντρό κάλυµµα καρπού, κατάλληλα για διατήρηση µε κρέμασμα τους σε σκοτεινά καλά αεριζόµενα µέρη.

Υπάρχουν και τα λεπτόφυλλα που είναι πρώιμες ποικιλίες και δε διατηρούνται για πολύ χρόνο, όµως συνήθως οι ποικιλίες αυτές έχουν και ένα άλλο χαρακτηριστικό, το κάλυµµα των σπερµάτων τους είναι λεπτό. Από το χαρακτηριστικό αυτό, τα ρόδια χωρίζονται σε πετρόροβα και λεπτόροβα.

Υπάρχουν οι γλυκιές ποικιλίες µε γλυκούς καρπούς και οι όξινες ποικιλίες µε γλυκόξινους καρπούς, που είναι κατάλληλοι για τους διαβητικούς, γιατί περιέχουν λιγότερη ποσότητα σακχάρεων.

Συνήθως οι ποικιλίες αυτές δημιουργούνται αν το μόσχευμα για το νέο δένδρο φυτρώσει ανάποδα, δηλαδή να ριζώσει η «μούτη» του κλαδιού και όχι η πλευρά της τοµής του από το μητρικό δένδρο.

Η ροδιά ήταν γνωστή σαν ταινιοκτόνο φυτό από τα πανάρχαια χρόνια και αναφέρεται από τον Πλίνιο και το Διοσκουρίδη σαν τέτοια. Η χρήση της αυτή µε τα χρόνια θα ξεχαστεί.

Οι Ευρωπαίοι γιατροί θα τη διδαχθούν ξανά από τους Ινδούς το 18ο αιώνα και θα την επανεφέρουν στα ωφέλιμα φαρμακευτικά φυτά.

Ο Tarnet θα απομονώσει το 1878 το πρώτο αλκαλοειδές της ροδιάς, που θα το ονομάσει πελλετιερίνη προς τιµή του Γάλλου φαρμακοποιού Pelletier οποίος είχε απομονώσει την κινίνη.

Εκτός από τις θεραπευτικές της ιδιότητες, η Ροδιά ήταν από τα πανάρχαια χρόνια συνδεδεμένη με διάφορες δοξασίες και συμβολισμούς που τους βρίσκουμε µέχρι σήµερα.

Στην Ελληνική μυθολογία βλέπουμε ότι ο θεός του κάτω κόσμου ο Πλούτωνας, πριν επιστρέψει την κλεμένη από αυτόν Περσεφόνη στη µητέρα της, της πρόσφερε ένα ρόδι από το οποίο η Περσεφόνη έφαγε έξι κόκκους, γεγονός που την ανάγκαζε να περνά τους μισούς µήνες του χρόνου κοντά του, στον Κάτω κόσµο.

Ο βασιλιάς Σολομών παρομοίαζε το ρόδι σαν ένα σύνολο ωραίων αισθημάτων κάτω από ένα τραχύ κάλυμμα.

Το ρόδι συμβόλιζε πάντα τη γονιμότητα και σε διάφορους λαούς και σε διαφορετικές εποχές, βρίσκουμε τη συνήθεια να πετάνε και να σπάνε στη είσοδο του σπιτιού, µπροστά στα πόδια των νεονύμφων, ένα ρόδι, γιατί πίστευαν πως έφερνε στο νεαρό ζευγάρι τύχη και τους χάριζε πολλούς απογόνους.

Αλλά το έθιμο αυτό το βρίσκουμε συνδεδεμένο και µε τον ερχομό του νέου έτους, µε διάφορες παραλλαγές κατά τόπους.

Τα φρούτα περιέχουν σάκχαρα. βιταμίνες Α, Β1, Β2, C, κάλιο, νάτριο, φώσφορο, σίδηρο και ασβέστιο.

Τα άνθη, τα φύλλα και οι φλούδες του καρπού περιέχουν δεψικές ουσίες, οργανικά οξέα, µανίτη, ρητίνη, κερί, λιπαρές ουσίες, κάλιο και φώσφορο.

Ο φλοιός του κορμού και της ρίζας περιέχει αλκαλοειδή την πελλετιερίνη, ιζοπελλετιερίνη, μεθυλοπελλετιερίνη και ψευδοπελλετιερίνη, οργανικά οξέα, ρητίνη, κερί, λιπαρές ουσίες, μανίτη και δεψικές ουσίες.

Η πελλετιερίνη και ιζοπελλετιερίνη έχουν ταινιοκτόνες ιδιότητες σε δόση 0.4 γραμμάρια, ποσότητα που σκοτώνει τις ταινίες, αλλά δεν επιδρά στον άνθρωπο τοξικά.

Τα αλκαλοειδή αυτά, σε  πολύ µεγάλες δόσεις είναι τοξικά και επηρεάζουν το νευρικό σύστημα, όπως το δηλητήριο κουράρε.

Κυρίως ο φλοιός της ρίζας της ροδιάς χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για την παραγωγή των δύο αυτών αλκαλοειδών σε καθαρή µορφή, που χρησιμοποιούνται στη φαρμακοποιία για την παρασκευή ταινιοκτόνων φαρμάκων.

Ρόδια: Τα ρόδια είναι ευχάριστα στη γεύση, δροσιστικά και τονωτικά και συστήνονται σε άτοµα µε έντονη πνευματική εργασία, γιατί το φώσφορο που περιέχουν τονώνουν το νευρικό σύστημα. Είναι αιµοκαθαρτικά και συστήνονται για κούρες αποτοξίνωσης.

Ο χυμός τους είναι δροσιστικός και συστήνεται σε πυρετούς και φλογώσεις, είναι ευστόµαχος και κατά μερικούς ερευνητές και αφροδισιακός.

Σαν αντιφλογιστικός ο χυμός αυτός καταπολεµά τις φλογώσεις και στο ουροποιητικό σύστημα. Ενώ τα ρόδια, όταν τρώγονται µε τα σπέρματα τους, σε περιορισμένη ποσότητα, καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα, γιατί τα σκληρά σπέρματα τους ενεργοποιούν τα έντερα, ο χυμός τους καταπολεμά την ευκοιλιότητα.

Ο χυμός του ροδιού µπορεί να αντικαταστήσει θαυμάσια την οδοντόπαστα στην περιποίηση και καθαρισμό των δοντιών.

Ο χυμός αυτός έχει και παρασιτοκτόνες ιδιότητες, όταν τον πάρουµε πρωί κατανήστικα σκοτώνει τις αμοιβάδες στα έντερα. Θα πρέπει όμως να µην πάρουµε οτιδήποτε άλλο για µια ώρα ακόµη. Όταν περάσει η µια ώρα, παίρνουμε ένα καθαρτικό ή τρεις κουταλιές ελαιόλαδο που θα βοηθήσει στην απόρριψη των νεκρών παρασίτων.

Ο χυμός αυτός στο µάτι καθαρίζει την όραση και καταπολεµά τις φλογώσεις, τους ερεθισμούς και το κοκκίνισμα των ματιών.

Ο χυμός αυτός επίσης δουλεµένος µε ίση ποσότητα ελαιολάδου µας δίδει ένα θαυμάσιο προϊόν για καθαρισμό του προσώπου από τις πανάδες και τα στίγµατα και βοηθά στην καταπολέμηση των ρυτίδων.

Χλιαρός ο χυμός αυτός βοηθά σε πονόλαιµο.

Το χυμό των ροδιών μπορούμε να το δέσουµε σε σιρόπι, προσθέτοντας την ανάλογη ζάχαρη και να φυλάξουμε το σιρόπι για να το χρησιμοποιήσουμε, όταν δεν έχει ρόδια.

Το λάδι των κουκουτσιών της ροδιάς έχει ορμονικές ιδιότητες και βοηθά σε ορμονικές δυσλειτουργίες του οργανισµού.

Ανθή: Μαζεύουμε τα άγονα άνθη της ροδιάς που δε δένουν καρπό, για να µην επηρεάσουµε την καρποφορία του δένδρου.

Τα απλώνουμε σε σκιερό µέρος να ξηρανθούν και τα φυλάμε. Είναι ίσως το µόνο βότανο που δε χάνει από τα συστατικά του και τις θεραπευτικές του ιδιότητες για αρκετά χρόνια.

Την εποχή της ανθοφορίας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα φρέσκα άνθη µε τα ίδια αποτελέσματα.

Έχουν στυπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε διάρροιες οποιασδήποτε αιτιολογίας µε καταπληκτικά και άµεσα αποτελέσµατα.

Xρησιμοποιούνται επίσης µε εξωτερικές και εσωτερικές πλύσεις σε περιπτώσεις λευκόρροιας και αιμορρόιδων.

Τα άνθη αυτά τα χρησιμοποιούσαν παλιά για τη θεραπεία της βλεννόρροιας. Χρησιμοποιούσαν το αφέψημα τους που το έπαιρναν συνέχεια, μέχρις ότου εξαλείφονταν τα συμπτώματα της αρρώστιας.

Τα άνθη της ροδιάς δίδουν ένα ωραίο κόκκινο χρώμα.

Η φλούδα των ροδιών παλιά χρησιμοποιούταν στη βαφική τέχνη. Μετά την κύρια βαφή των υφασμάτων, τα έβαζαν σε ζεστό νερό όπου είχαν βράσει φλούδες ροδιών. Με τον τρόπο αυτό ενίσχυαν τη βαφή που γινόταν ανεξίτηλη, το δε χρώμα της ήταν ζωηρό και όχι μουντό.

Μιλώντας µε κάποιο γνωστό, µου ανάφερε ότι θυμόταν πως µικρά παιδιά μάζευαν τις φλούδες των ροδιών και τις πουλούσαν στα άτοµα που ασχολούνταν µε το βάψιμο των υφασμάτων, που τα χρησιμοποιούσαν για τις παραδοσιακές κυπριακές βράκες.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Αφέψημα: Βράζουμε για λίγα λεπτά 4-5 ξηρά άνθη για κάθε ποτήρι νερό, σουρώνουμε, γλυκαίνουµε κατά βούληση µε μέλι, αν θέλουμε αρωματίζουµε το αφέψημα µε λίγα φύλλα µέντας και πίνουµε απὀ 1 μέχρι 3 ποτήρια την ημέρα, ανάλογα µετη σοβαρότητα της κατάστασης.

Το αφέψημα αυτό χρησιµοποιείται για εσωτερικές και εξωτερικές πλύσεις.

Άνετα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τους ίδιους σκοπούς αφέψημα φύλλων ροδιάς και φλούδας ροδιών.

Αφέψημα φύλλων: Βράζουμε 1-2 φούχτες φύλλα ροδιάς σε «4 ποτήρια νερό, για λίγα λεπτά, σουρώνουμε και χρησιμοποιούμε.

Αφέψημα φλούδας: Βράζουμε µε τον ίδιο τρόπο 4-5 κομμάτια φλούδας για κάθε ποτήρι νερό. Η χρήση και η δοσολογία είναι η ίδια µε αυτή των λουλουδιών της.

Φλοιός κορμού και ρίζας: Ο φλοιός μαζεύεται από τα νεαρά κλαδιά και τις ρίζες της ροδιάς, καθαρίζεται, κόβεται σε µικρά κομμάτια και ξηραίνεται σε σκιερό, καλά αεριζόμενο µέρος και φυλάγεται.

Όταν θα το χρησιμοποιήσουμε. το φουσκώνουμε για 24 ώρες σε κρύο νερό και µετά βράζουμε. Ἡ δοσολογία είναι 30-40 γραμμάρια φλοιού για 4 ποτήρια νερό.

Εχει στυπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται κατά των εντερικών διαταραχών και για διάρροιος. Η χρήση τους µπορεί να είναι διπλή, δηλαδή να παίρνουμε εσωτερικά το αφέψημα τους, αλλά συνάµα να το χρησιμοποιούμε και µε κλίσµατα για να έχουµε καλύτερα και άµεσα αποτελέσµατα. Η διαδικασία αυτή συστήνεται σε δύσκολες περιπτώσεις.

Δρ. Κυριακή Ζανέττου: Πάντως εκ πείρας μιλώντας τα αποτελέσµατα όλων των αφεψηµάτων της ροδιάς είναι τόσο θεαματικά που καταπλήττουν πραγματικά.

Ἡ βασική τους ιδιότητα οφείλεται στα αλκαλοειδή που περιέχει και συγκεκριµένα στην πελλετιερίντ και ιζοπελλετιερίνη, που σκοτώνουν τις ταινίες στα έντερα. Χρησιμοποιούμε ένα δυνατό αφέψημα των φλοιών της ροδιάς, αλλά επειδή περιέχει και µεγάλη ποσότητα δεψικές ουσίες µπορεί να προκαλέσει ζαλάδες ακόµη και εμετό, για το λόγο αυτό καλά είναι ο ασθενής να το παίρνει ενώ είναι πλαγιασµένος. *Μια ώρα µετά που θα πιει το αφέψημα, να πάρει ένα καθαρτικό για να αποβληθούν οι νεκρές ταινίες. Προτιμότερο να γίνει κλίσµα, γιατί έτσι εύκολα απορρίπτονται τα σκουλήκια. *Τα αφεψήµατα αυτά συστήνονται να µη χρησιμοποιούνται από παιδιά, εγκύους, νευρικά άτοµα, και άτομα που είναι σε κάποια ασθένεια τι συγκεκριμένη περίοδο.

Αφέψημα: Αφήνουμε να φουσκώσουὺν για 24 ώρες 30-40 γραμμάρια ψιλοκομμµένη φλούδα σε 4 ποτήρια νερό, βράζουµε για 5 λεπτά, σουρώνουµε και πίνουµε 3 ποτήρια την ηµέρα.

Δυνατό αφέψημα: Αφήνουμε να φουσκώσουν για 24 ώρες, σε 2 ποτήρια νερό, 60 γραμμάρια φλοιού. Ακολούθως βράζουµε μέχρις ότου μείνει ένα ποτήρι υγρό και το πίνουμε πρωί κατανήστικα. Ξαπλώνουμε και αφήνουμε το υγρό να δράσει για µια ώρα, µετά κάνουµε ένα κλίσµα για να απορριφθούν τα νεκρά σκουλήκια. Το αφέψημα αυτό είναι αρκετά δυνατό και µπορεί να προκαλέσει διαταραχές, όπως ζαλάδες και εμετούς ακόµη και κράµπες.

*Επειδή τα αφεψήματα αυτά είναι αρκετά πικρά και µε άσχημη γεύση, μπορούμε να τα αρωματίσουµε µε λίγα φύλλα µέντας και χυμό λεμονιού.

Έμβρεγµα: Αφήνουμε δύο κουταλιές της σούπας ξηρό φλοιό σε σκόνη, να φουσκώσει σε ένα ποτήρι νερό για 10 περίπου ώρες και το πίνουμε σε δύο δόσεις κατά τη διάρκεια µιας ημέρας, για καταπολέμηση τῶν γαστροεντερικών διαταραχών.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.