Ἡ ορίγανος η μαρξιοράνα η ταινιόφυλλος, κοινά γνωστή σαν ρίγανη και σαψισιά, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών και στην κατηγορία των ενδημικών φυτών της Κύπρου.

Είναι πολυετής, πολύκλαδος, χνουδωτός, έντονα αρωματικός ημίθαμνος. Τα φύλλα του είναι αντίθετα, ωοειδή µμακρόστενα, µε μικρό µίσχο, γκριζοπράσινα.

Τα άνθη του είναι μικρά χειλόμορφα, άσπρα και βρίσκονται σε ακραίες διακλαδισμένες ταξιανθίες. Ο καρπός του είναι µικρό κάρυο.

Ανθίζει από το Μάη μέχρι τον Οκτώβρη και το βρίσκοµε σε µακκία βλάστηση και ασβεστολιθικά πετρώματα στον Ακάµα και στη Καρπασία.

Η ρίγανη η μαρζιοράνα ή μαντζουράνα είναι κοσμοπολίτικο βότανο και θεωρείται η καλλιεργημένη µορφή του ενδημικού φυτού της Κύπρου, από το οποίο διαφέρει ώς προς το σχήµα των φύλλων και στην άνθηση της.

Στην κυπριακή ύπαιθρο βρίσκουμε ακόµη τέσσερα είδη ρίγανης, µε θεραπευτικές ιδιότητες παραπλήσιες µε τη ρίγανη που περιγράφουµε.

Ανώτερη όλων πάντως θεωρείται "η Σαψισιά". Γνωστή από τα παράρχαια χρόνια, σε αναφορές σημειώνεται ότι η κυπριακή ρίγανη, γνωστή σαν αµάρακο, έδιδε το ανώτερο ποιοτικά αιθέριο λάδι και µετά ακολουθούσε η ρίγανη από τη Μυτιλήνη.

Οι Άραβες και συγκεκριµένα οι Σύριοι, έβγαζαν ένα μύρο από το αμάρακο και το ονόμαζαν «αμαρακινό» για το οποίο ο Θεόφραστος αναφέρει σε ένα σύγγραμμα του ότι η μυρωδιά του ήταν τόσο δυνατή που προκαλούσε πονοκέφαλο.

Άλλες αναφορές έχουµε από τους Αιγυπτίους και τους Άραβες που το χρησιμοποιούσαν σαν βότανο και ταύτιζαν τις θεραπευτικές του ιδιότητες µε αυτές του θυμαριού και της μέντας, τονίζοντας ότι το αµάρακο είναι ανώτερο για θεραπευτικά µπάνια.

Οι ρήτορες και οι τροβαδούροι χρησιμοποιούσαν έγχυμα της µε μέλι για να διατηρήσουν και να τονώσουν τη φωνή τους.

Στην Αγγλία χρησιμοποιούσαν τις ανθισµένες κορυφές της, για να αρωματίσουν τη σπιτίσια μπύρα τους, που της έδιδαν έτσι µια ιδιαίτερη γεύση και μυρωδιά.

Περιέχει αιθέριο λάδι που αποτελείται από βορνεόλη, καμφορά, τερπένες, τερπινεόλη, σαμπινίνη και ροζμαρινικό οξύ. Περυέχει ακομη ταννινες, κεροτίνη κει βιταμίνης C.

Η ρίγανη είναι ευστόµαχη, χωνευτική, διώχνει τα αέρια από το στομάχι και τα έντερα, καταπολεµά τους πόνους του γαστροεντερικού συστήματος, τονώνει την όρεξη και τη λειτουργία του συκωτιού και της χολής.

Τονώνει επίσης την κυκλοφορία του αίματος, προφυλάσσει από εγκεφαλικά και αποπληξία, ρίχνει την πίεση και βοηθά σε περιπτώσεις παράλυσης και ψύξης.

Βοηθά σε περιπτώσεις απώλειας της µνήµης, καταπολεµά το άγχος, τη νευρική υπερένταση, τις νευρασθένειες, τις αϋπνίες, τις ημικρανίες και τους εμετούς και συστήνεται σε περιπτώσεις επιληψίας και σπασμούς, ειδικά σε µικρά παιδιά.

Βοηθά τους διαβητικούς να ρίξουν το σάκχαρο τους στο αίμα.

Έχει αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται εσωτερικά και εξωτερικά σε πληγές.

Είναι σπασμολυτική και χρησιμοποιείται σε κολικούς πόνους.

Είναι αποχρεμπτική, αλλά κυρίως εφιδρωτική και χρησιµοποιείται σε γρίπες και κρυολογήματα, Αυξάνει τα λευκό αιμοσφαίρια στο αίμα και ενισχύει τη φυσική αντίδραση του οργανισμού έναντι των μολύνσεων.

ΕΓΧΥΜΑ: Αφήνουμε τα βότανα για 15 λεπτά σε καυτό νερό, τα σουρώνουμε και πίνουμε.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 1 με 2 κουταλάκια βότανο, σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με νερό και πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για πέταλα, άνθη, φύλλα και όλα τα αρωματικά βότανα.

*ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Για εξοικονόμηση χρόνου, από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωινό μας, ετοιμάζουμε ένα (ολοήμερο) ρόφημα, το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι ή παγούρι, και το πίνουμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, καθόλη την περίοδο της ημέρας (από το πρωί έως το βράδυ).

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 3 με 6 κουταλάκια βότανο, σε ποσότητα 3 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, το φτιάχνουμε μόνο 1 φορά και το πίνουμε έως ότου τελειώσει.

* Συμβουλές & Μυστικά :

Φρέσκος χυμός φύλλων: Μπορούμε να τον πάρουμε λειώνοντας φύλλα της και περνώντας τα από λεπτό ύφασμα. Ο χυμός αυτός βοηθά σε επιληψία, όταν τον ρουφήσουμε από τη μύτη. Είναι αποσυµφορητικός σε περιπτώσεις κρυολογηµάτων και σε βουλωμένες μύτες. Βοηθά σε ηµικρανίες, πονοκεφάλους και ηµιπληγία µε επαλείψεις και εισπνοές από τη μύτη. Σε περιπτώσεις πόνων στα αυτιά, µια σταγόνα του στο πονεµένο αυτί, καταπραΰνει τον πόνο.

Φύλλα: Κατάπλασμα από φρέσκα φύλλα της ρίγανης τοπικά, βοηθά σε προβλήματα συκωτιού.

Όταν ρουφήσουµε από τη μύτη σκόνη ξηρών φύλλων ρίγανης, βοηθά στην αποσυμφόρηση της. Ἡ σκόνη αυτή των ξηρών φύλλων της είναι αντισηπτική και επουλωτική και χρησιμοποιείται για την περιποίηση πληγών.

Δουλεμένη η σκόνη αυτή µε ελαιόλαδο, µας δίνει µια επουλωτική και αντισηπτική κρέµα, που μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε σε πληγές.

Αφέψημα ρίγχανης / σαψισιάς: Βράζουμε αρκετή ρίγανη σε µπόλικο νερό μέχρι να γίνει σκούρο και σουρώνουμε.

Αντί ρίγανη μπορούμε να διαλύσουµε λίγες σταγόνες αιθέριο λάδι ρίγανης σε λίγο οινόπνευμα ή γάλα ή λιπαρό λάδι και να το προσθέσουμε µετά σε ζεστό νερό.

Ενώ βράζει ακόµη το νερό στη φωτιά, μπορούμε να σκεπαστούµε µε μία πετσέτα και να εισπνεύσουµε τους υδρατμούς. Βοηθούν οι εισπνοές αυτές σε γρίπες, κρυολογήµατα και βουλωμένη μύτη.

Το αφέψημα αυτό το χρησιμοποιούμε για περιποίηση πληγών µε πλύσεις, για ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε ηµιπληγίες και επιληψία µε κοµπρέσες.

Όταν το προσθέσουµε σε θεραπευτικά μπάνια, ξεκουράζει και τονώνει τον οργανισμό και προλαμβάνει τις κρίσεις επιληψίας. Τα μπάνια αυτά είναι επίσης έντονα εφιδρωτικά.

Αιθέριο λάδι: Το αιθέριο λάδι της ρίγανης χρησιµοποιείται στην αρωματοθεραπεία για θεραπευτικούς σκοπούς µε µασάζ, αρωματισµό χώρου και θεραπευτικά μπάνια.

Βοηθά σε παθήσεις του γαστροεντερικού και αναπνευστικού συστήµατος.

Επίσης σε αμνησία και αϋπνία. Τονώνει ψυχικά τους μοναχικούς τύπους και κατευνάζει τις σεξουαλικές επιθυµίες.

Χαλαρώνει µε μασάζ τους τεντωµένους µυς και βοηθά για χαλάρωση µετά από εντατική άσκηση ή χειρονακτική δουλειά, σε ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, σε παραλύσεις και ημιπληγίες. Χρησιμοποιείται επίσης και σε περιπτώσεις ψηλής πίεσης.

Με αρωματισµό χώρου απωθεί τα έντομα. Είναι από τα πιο δυνατά λάδια και συνήθως χρησιµοποιείται µόνο ελάχιστη ποσότητά του, λίγες σταγόνες διαλυµένες σε λιπαρό φυτικό λάδι και τις περισσότερες φορές σε συνδυασμό µε άλλα αιθέρια έλαια, ανάλογα µε το σκοπό που θέλουµε να το χρησιμοποιήσουμε.

Το αιθέριο λάδι της ρίγανης µπορεί να χρησιµοποιηθεί και σε πονόδοντους, που οφείλονται σε χαλασμένα δόντια, µέχρις ότου δούµε οδοντίατρο. Με μία οδοντογλυφίδα βάζουμε μία σταγόνα του στο χαλασμένο δόντι, καταπραΰνει τον πόνο.

Ρουβανόλαδο: Παλιά στα χωριά µας ετοίµαζαν το ρουβανόλαδο, που το χρησιμοποιούσαν σαν δυνατό φάρμακο πολύ προσεκτικά.

Για το σκοπό αυτό έβραζαν καλά ανθισµένες κορυφές ρίγανης σε νερό. Μετά έβαζαν το αφέψημα αυτό σε λαδικό, µε τη βοήθεια του οποίου αφαιρούσαν το νερό και έπαιρναν το λιπαρό λάδι της ρίγανης, το ρουβανόλαδο.

Το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία δερµατικών προβλημάτων και πληγών. Επειδή ήταν πολύ δραστικό, το άλειφαν χρησιμοποιώντας καθαρό φτερό πουλιού. Σε περιπτώσεις που δημιουργούνταν εγκαύματα από τη θεραπεία αυτή, τα γιάτρευαν αλείφοντας το µέρος µε ελαιόλαδο.

Τα ξηραµένα άνθη και σπόροι της ρίγανης αποτελούν το γνωστό καρύκευµα, που χρησιμοποιούμε πλατιά για να αρωματίσουµε κρέατα, αλλαντικά, σούπες, σάλτσες και άλλα ορεκτικά, ακόµη ψωμιά και διάφορα ορεκτικά είδη αρτοποιίας.

Η ρίγανη καταπολεµά έντομα, μυρμήγκια και σκώρο.

ΔΡ Κυριακή Ζανέττου: Θα θελα να καταγράψω µια προσωπική εμπειρία. Στο σπίτι µου είχα ένα μικρό φιλοξενούμενο, ένα ποντίκι, που δε μπόρεσα να απαλλαγώ, παρ’ όλο που χρησιμοποίησα διάφορα µέσα. Από µια εξόρμηση µου στην ύπαιθρο, έφερα µαζί µου φρέσκια ρίγανη, που την άπλωσα σε ένα πανέρι για να ξηραθεί.

Ένα βράδυ μπαίνοντας στο δωμάτιο, όπου ξηραινόταν η ρίγανη, πρόσεξα µια σκούρα µπαλίτσα στην άκρη του πανεριού. Πλησιάζοντας ανακάλυψα ότι ήταν το ποντίκι, ναρκωμένο από τη μυρωδιά της ρίγανης.

*  Καμία αναφορά παρενέργειας δεν έχει καταγραφεί 

Σημείωση:

Η γεύση προέρχεται από έλαια στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Το κόψιμο ή η άλεση σπάει τα κυτταρικά τοιχώματα και απελευθερώνει τη γεύση.

Όλα τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να αποθηκευτούν αποτελεσματικά σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος, για παράδειγμα μέσα σε ένα ντουλάπι κουζίνας.

Θα πρέπει πάντοτε να ελέγχουμε την ένδειξη ημερομηνίας που ορίζετε από τον κατασκευαστή και η οποία δηλώνει το διάστημα που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Η ξήρανση των βοτάνων σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει απώλεια γεύσης και ιδιοτήτων.

*  Προειδοποιήσεις:

Η παραπάνω περιγραφή του φυτού, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση συνταγή.

Η πληροφορίες που αναφέρονται έχουν αντληθεί από ακαδημαϊκά βιβλία, έρευνες, άρθρα και αναφορές καταξιωμένων βοτανολόγων.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, καθώς αυτό προέρχεται ανάλογα από την ποσότητα της ουσίας που θα μπει στον οργανισμό, και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ή να την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία.

Θεωρείτε απαραίτητη η συμβουλή ειδικού πριν από την χρήση του φυτού, καθώς επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.